خلاصة:
نسبت بین عقل و وحی و یا به تعبیر دیگر کارکردهای متقابل عقل و وحی بهویژه در حوزۀ معرفت خداوند از مشخصهها و نتایج بحث «عقل و وحی» است. این بحث از سدههای نخستین اسلامی در قالب های مختلفی مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. در این پژوهش، ابتدا موضوع حجیت و اعتبار عقل در حوزۀ معرفت خداوند و محدودیت و نیاز آن بر اساس روایات بررسی میشود. آنگاه کارکردهای عقل و وحی و نسبت میان آن دو با تکیه بر معرفت خاصی که روایات اهلبیت (علیهم السلام) در این حوزه در اختیار می گذارند، تبیین میگردد.
ملخص الجهاز:
عقل و ارزش آن در کلام معصومين : از آنجا که ايـن پـژوهش قصـد دارد نسـبت ميـان عقـل و وحـي را از منظـر روايـات اهل بيـت : جستجو کند، سزاوار است اين بحث با نگاهي به تعريف و شناخت اجمالي عقل از ديـدگاه ايشـان آغاز گردد: قال رسول الله ٩: «العقل نور خلقه الله للإنسان و جعله يضي ء علـي القلـب ليعرف بـه الفـرق بـين المشـاهدات مـن المغيبـات » (ابـن ابـي جمهـور، ١٤٠٥: .
محدوديت و نياز عقل در حوزٔە معرفت خداوند با ملاحظۀ منابع روايي آشکار ميگردد که در گروهي از روايات به موضوع محـدوديت و نيـاز عقـل اشاره شده است ؛ به اين ترتيـب کـه مسـألۀ تفکـر در ذات و صـفات الهـي و تعمـق در آن به شـدت نکـوهش شـده اسـت .
نهي از کلام و ذم متکلم موضوع ديگري که نشان دهندٔە محدوديت عقل در حوزه معرفت خداوند است ، اين اسـت کـه در جمعي از احاديث معصومين : اهل کلام نکوهش شده اند و يا از پرداختن بـه کـلام نهـي شـده است .
۳. کارکرد وحي در معرفت خدا اکنون سوالي که ذهن را به خود مشغول ميکند آن است که علت نياز عقل به وحي چيست و چرا عقل در معرفت خداوند نيازمند راهنمايي وحي اسـت ؟ بـه عبـارت ديگـر کـارکرد وحـي در معرفـت پروردگار چيست ؟ در ادامه بر اساس روايات به اين پرسش پاسخ داده مي شود.