Abstract:
"هویت اقوام " با مباحث مربوط به وحدت و امنیـت ملـی کشـور درهـم آمیختـه اسـت ؛ زیـرا هویت های قومی از یکسو می توانند نقش موثری در وحدت ملی کشورها ایفا کنند و از دیگر سو، قادرند به طور همزمان باطرح مطالبات و توقعات فزاینده ی تاریخی ، ایده هـای جـدایی طلبـی را جایگزین ایده ی وحدت و امنیت ملی کنند. یکی از هویت های جمعی مورد مطالعه در جغرافیـای سیاسی ، "هویت سیاسی " است . از نظر برخی ، مولفه هایی چون تاریخ مشترک ، منافع مشترک و سرنوشت سیاسی مشترک ، از دسته وجوهی هستند که به هویت سیاسـی شـکل مـی دهنـد. مطالعه ی هویت سیاسی یا ابعاد سیاسی هویت کردها، نیازمند بررسی مولفه های هویت سیاسی در میان کردها است . پرسش اصلی این است که این قوم از چه نوع هویت سیاسی برخوردارند و چه عواملی بر هویت سیاسی آنها تاثیرگذار هستند؟ براساس پـیش فـرض اولیـه ی نوشـتار حاضر، کردها به دلیل آشنایی با منابع معرفتی جدید و تجربـه هـای مکـانی مختلـف ، از هویـت سیاسی سیالی برخوردارند. در این مطالعه با روش اسنادی تلاش شده است تا مشخص شـود چگونه مولفه هایی مانند تاریخ مشترک ، منافع مشترک و سرنوشت سیاسی مشترک ، به هویـت سیاسی کردها شکل می بخشند. مهم ترین عنصر در این باره ، بررسی "ناسیونالیسـم قـومی " و"منازعات سیاسی درون و برون قومی " بوده است . نتایج نشان می دهند دو عنصر بنیادی این جنبش ها، یعنی "درخواست کمک از خارجی ها" و "مطالبات داخلی "، با آنکه در تضاد با هویت قومی کردی قرار دارند؛ ولی از روابط قومی و هویت های قومی متاثر می شوند. همچنین فعالیت کردها و احزاب کردی پس از انقلاب اسلامی تاکنون نیز، بیانگر این نکته است که چگونه ایـن فعالیت ها برهویت سیاسی مردم کرد ایران تاثیر گذاشته است . به دلیل وجـود خـلاء مطالعـاتی درباره ی هویت سیاسی کردها در حوزه های مطالعـات علـوم اجتمـاعی و مطالعـات جغرافیـای سیاسی ایران ، این پژوهش برای نخستین بار در ایران انجای گیرد.
Machine summary:
به دليل پيوستگي ريشه هاي تاريخي کردها با تاريخ ايران و ايرانيان ، چه به لحاظ قلمـرو جغرافيايي و چه به لحاظ نژاديـ قوميتي ، زباني و ديني ، به نظر مي رسد بنيادهـاي "هويـت قـومي " کردهـاي ايـران را مي توان در عناصر پنج گانه ، يعني قلمرو، نژاد/ قوميت ، باورها و ارزش ها و آداب وسنن ، زبان و مذهب خلاصه کرد کـه بـر هويت سياسي اين قوم نيز تأثيرگذار هستند (شکل ١).
به بيان ديگر، تاکنون شاخصه هاي خاصي براي تعيين هويت سياسي اين قوم که ادامه ي قلمرو قومي آنها در دو کشور همسايه ـ عراق و ترکيه ـ پيش رفتـه اسـت ، تعريـف نشـده تـا بتـوان پيش بيني کرد که رفتارها، هنجارها، ايستارها و موضع گيري هاي کردها در قبال موضوعاتي مانند انتخابات چگونه اسـت ؟ يا چگونه مؤلفه هايي مانند تاريخ مشترک ، منافع مشترک و سرنوشت سياسي مشترک ، به هويـت سياسـي کردهـا شـکل مي بخشند.
در آغاز بحث بايد اشاره کنيم که "منافع مشترک " کردها در زمينه هاي سياسي ، به تاريخ معاصر کردان بازمي گردد؛ زيرا تقسينطقه ي کردنشين بين ايران ، ترکيه ، عراق و سوريه ، سرنوشت ديگري براي کردها رقم زده اسـت کـه در آن کردهاي آريايي نژاد و ايراني تبار با زبان کردي و دين اسلام و مذهب شيعه /سني در ميان اين چهار کشور تقسيم شدند.