Abstract:
پارک ملی کویر به عنوان گستره ای از سرزمین ایران ، با جاذبه های گردشگری چون ورزشی ، تاریخی ، علمی ، تنوع خوب گیاهان و جانوران همساز با محیط و عوارض ژئومورفولوژیکی خاص ، یکی از فضاهای نادر در کشور است که در صورت مطالعه و شناسایی قابلیت های گردشگری آن و برنامه ریزی در این زمینه ، قابلیت تبدیل به یک منطقه اکوتوریستی فوق العاده را دارد. با توجه به اینکه سازمان یونسکو به این منطقه ، عنوان ذخیره گاه زیست کره را داده است ، بهینه کردن فعالیت اکوتوریسم در راستای توسعه پایدار این منطقه ضرورت بیشتری می یابد. در این پژوهش ، سعی برآن است تا بهترین مکان توسعه فعالیت اکوتوریسم مشخص شود. پس از استخراج معیارها از طریق تکنیک دلفی و شناسایی و آماده سازی تمامی معیارها و عوامل موثر بر مکان یابی ، وزن معیارها از طریق مدل AHP محاسبه شد. پس از آماده سازی لایه های مربوطه ، هریک از نقشه ها به صورت لایه های رستری در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (Arc GIS) تهیه شدند. لایه های اطلاعاتی ، پس از ارزشگذاری با یکدیگر تلفیق شدند و در آخر، نقشه مناطق بهینه توسعه اکوتوریسم منطقه تهیه شد. نتایج پژوهش گویای آن است که از مجموع ٦٨٦.٥٩٨ کیلومتر مربع مساحت منطقه مورد مطالعه ، حدود ٥٢.٠١ کیلومتر مربع آن برای گسترش اکوتوریسم ، بسیار مناسب ، ٩٨.٢٦ کیلومتر مربع آن مناسب ، ١٦٩.٠٣ کیلومتر مربع نسبتا مناسب ، ٢١٠.٦٥ کیلومتر مربع نامناسب و ١٥٦،٠٨ کیلومتر مربع ، بسیار نامناسب است . در انتها، برای اطمینان از مکان بهینه نقشه نهایی GIS، مجددا منطقه از لحاظ مکان های بهینه مطالعه و بازبینی شد. این مطالعه با استفاده از الگوریتم ژنتیک انجام شد که یک روش بهینه سازی است و با به کارگیری انتخاب طبیعی ، روی مجموعه ای از جواب های بالقوه عمل می کند و هدف آن ، تولید جواب های بهتر، برای رسیدن به جواب بهینه است . در این خروجی نیز منطقه قصر بهرام ، بهترین نقطه در پارک ملی کویر از منظر گسترش اکوتوریسم است .
Machine summary:
"مناطق بیابانی بهدلیل داشت شرایط متفاوت با دیدر محیط های زیستی و تنوع اکولوژیکی ، فرهندی و جغرافیایی ، شرایط مناسبی را برای توسعة فعالیت های گردشدری و اکوتوریسم فراهم می آورند که نیازمند اقدامهای حمایتی دولت است؛ از طرفی اکوتوریسم، به دگراندیشی بشر دربارٔە فرهنگ، آموزش و سفر اطلق می شود که به ترویج سیاحت برمبنای محیط زیست می پردازد و در سطح بی المللی بهعنوان مفهومی مطرح شده است که ریشه در حفاظت و آرمانهای توسعة پایدار دارد )فانی ثانی ، ١٣٨١: ٣(.
متأسفانه اقدامهای چندانی در زمینة معرفی تنوع زیستی در منطقه صورت ندرفته است؛ بنابرای ضرورت دارد مسئولن امر محیط زیست و سازمان میراث، در ای زمینه گامی اساسی بردارند؛ کاهش محدودیتهای طبیعی و زمی شناختی در منطقة بهینة گردشدری اکولوژیک؛ منطقة بهینة اکوتوریسمی- که منطبق بر مناطق مرکزی پارک ملی کویر است- بهعلت دوری از مراکز اقامتی سکونتداهی ، از نظر خدماترسانی و دسترسی، با مشکلهایی روبهروست که بر پایداری گردشدری منطقه تأثیر منفی دارد؛ بنابرای ضرورت دارد که مسئولن امر گردشدری، در تقویت ارزشهای خدماتی و دسترسی، چارهاندیشی کنند؛ راهاندازی تورهای جهاندردی ارزانقیمت از سوی نهادها، اداره ها و آژانسهای خصوصی ؛ احداث دفتر اطلعرسانی جهاندردی در ترمینالهای مسافربری هریک از مراکز شهرستانهای گرمسار و ورامی ؛ تشویق و ایجاد اندیزه در بخش خصوصی ، برای سرمایه گذاری در بخش گردشدری ؛ ایجاد زیرساختهای لزم توریستی و ساماندهی مراکز گردشدری در حوزهها با جاذبههای تاریخی و فرهندی ."