Abstract:
نقش عوامل جغرافیایی در بروز تنش بین کشورها بسیار قابل توجه است . بویژه از آن جهت که تنش بر سر عوامل جغرافیایی در زمره بحرانهای ژئوپلیتیکی قرار میگیرد که این بحرانها بسیار دیر پا بوده و به خاطر اینکه پای ارزشهای جغرافیایی در میان است ، حکومت ها نیز کمتر میتوانند در گفتگوهای سیاسی بر سر این موضوعات بده بستان کنند. چرا که در داخل کشور متهم به خیانت به سرزمین و منافع ملی میشوند. در طول قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم تنش های بسیاری در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به وقوع پیوسته است که منشاء بسیاری از آنها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به عوامل جغرافیایی و بویژه مرزها مرتبط است . مرزهای خاورمیانه و شمال آفریقا عمدتا محصول توافق استعمارگران بوده و بدون توجه به سیمای انسانی ترسیم شدهاند و در موارد بسیاری انسانهای متعلق به قوم، زبان و مذهب و... را از هم جدا کردهاند و از نوع مرزهای تحمیلی محسوب میشوند. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی، به دنبال تحلیل وضعیت خطوط مرزی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در ارتباط با سیمای انسانی مرزهای این منطقه میباشد. برای این منظور ٥٣ خط مرزی در این منطقه به طول ٣١٥٦٩ کیلومتر مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج آن در قالب جداول و نمودارها ارائه شده است که حاکی از تحمیلی بودن اکثر مزرهای این منطقه و عدم تطابق آنها با سیمای انسانی در زمینه های قومی، زبانی و مذهبی میباشد.
Machine summary:
"با توجه به اینکه بسیاری از مرزهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از فلسفه وجودی قابل دفاعی برخوردار نمیباشند و حاصل دوران استعمار بوده و از نوع تحمیلی میباشند، پژوهش حاضر به دنبال تحلیل مرزهای این منطقه از نظر تطابق مرزها با سیمای انسانی بوده و برای این منظور سیمای انسانی مرزهای این منطقه را از نظر قومی، مذهبی و زبانی مورد بررسی قرار داده است .
نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که از بین سه مقوله قومیت ، مذهب و زبان، خطوط مرزی خاورمیانه و شمال آفریقا از نظر قومی دارای بیشترین عدم تطابق با ٤٣ خط مرزی به طول ٢٩٣٦١ کیلومتر با ٩٣ درصد بوده و سپس تطابق قومی در ٦ خط مرزی به طول ٨٢١ کیلومتر با ٣ درصد قابل مشاهده است و در آخر، مورد عدم تطابق و تطابق با یکدیگر (یعنی در بخشی از مرز تطابق و در بخشی عدم تطابق وجود دارد) قرار داد و با وجود اینکه تعداد خطوط مرزی آن کمتر از مورد تطابق است اما طول بیشتری از مرزها را در بر میگیرد زیرا با ٤ خط مرزی به طول ١٣٨٧ و ٤ درصد را شامل میشود.
تحلیل سیمای انسانی مرزهای خاورمیانه و شمال آفریقا در هر سه مورد قومی، زبانی و مذهبی نشان از عدم تطابق خطوط مرزی با سیمای انسانی دارد و حاکی از تحمیلی بودن مرزهای این منطقه که حاصل دوران استعمار است ، میباشد و این به این معنی است که همواره زمینه های تنش و درگیری بویژه در مناطق مرزی فراهم است و لازم است برای پرهیز از این مسائل کشورها و ملتهای منطقه سعه صدر بیشتری در خصوص مسائل مرزی و تبعات آن داشته باشند."