Abstract:
جمعیت یکی از عناصر بنیادی در برنامه های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی محسوب می شود. براین اساس آگاهی از چند و چون جمعیت و شناخت ساختار، ابعاد و گستر گی فضایی آن از ابزارهای مهم تصمیم گیری و برنامه ریزی به شمار می رود. در واقع ساختار توزیع فضایی جمعیت راهنمایی برای پروژه های اقتصادی بلندمدت به حساب می آید. جمعیت را از دو بعد می توان بررسی کرد: پراکندگی و توزیع جمعیت در واحد سطح و بررسی استقرار جمعیت در سکونتگاههای شهری و روستایی . درک ت زیع و پویایی جمعیت در فضا، در برنامه ریزی برای منطقه جغرافیایی کاربرد بسیاری می تواند داشته باشد. لذا با توجه به اهمیتی که تحولات جمعیتی در برنامه ریزی های دارد این پژوهش به تبیین ساختار فضایی توزیع جمعیت در سطح استان زنجان می پردازد و الگوی این توزیع فضایی جمعیت استان را به دست می آورد. هدف اصلی پی بردن به وضعیت تعادل و توازن در توزیع فضایی جمعیت استان زنجان است . روش تحقیق در این پژوهش ، توصیفی -تحلیلی و نحوه گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای – اسنادی است . مدل های تجزیه و تحلیل جمعیت از جمله محاسبه نرخ رشد، تراکم ، میزان شهرنشینی و پیش بینی جمعیت استفاده شده است . نتیجه حاصل از تجزیه و تحلیل وضع موجود توزیع فضایی جمعیت نشان می دهد که عدم اجرای درست برنامه های بلند مدت استان اسناد فرادست موجب ایجاد چند قطب رشد و به حاشیه رفتن برخی مناطق است و به عبارتی دیگر موجب ایجاد تمرکز جمعیت و فعالیت نامتوازن در سطح استان گردیده است
Machine summary:
"٧٤ درصد و پایین ترین متعلق به ماهنشان با ٠ ٣- می باشد و در سال ١٣٨٥ نرخ رشد همه شهرستان های استان روند کاهشی داشته به طوری که بعضی شهرستان ها این میزان نرخ رشد به حالت منفی بوده است .
جدول (٧) تراکم نسبی جمعیت استان به تفکیک شهرستان بر حسب نفردر کیلومتر طی سال های ٩٠ ١-١٣٧٥ شهرستان ١٣٧٥ ١٣٨٥ ١٣٩٠ ابهر ٥٠ ٥٤ ٥٧ ایجرود ٢٣ ٢٠ ٢١ خدابنده ٣٢ ٣٢ ٣٣ خرمدره ١٢٧ ١٤٩ ١٦٠ زنجان ٦٠ ٦٧ ٧٢ طارم ١٩ ٢٠ ٢١ ماه نشان ١٨ ١٥ ١٥ منبع : مرکزآمار ایران ، ١٣٩٠ و یافته های تحقیق ،١٣٩٤ / شکل ٤: توزیع فضایی تراکم جمعیت استان زنجان بر حسب شهرستان ١٣٩٠ منبع : نگارندگان ١٣٩ میزان شهرنشینی استان به تفکیک شهرستان با مقایسه میزان شهرنشینی در سال های گذشته قابل مشاهده است که روند آن در شهرستان های استان رو به افزایش می باشد.
براساس ارقام موجود در جدول زیر جمعیت شهرستان زنجان در سال ٤ ١٤ به ٥٩١٠٣٠ نفر خواهد رسید نسبت به سال ٩٠ افزایش ٣٥ ١٠٤ نفری را نشان می دهد که این میزان بیشترین افزایش در بین کلیه شهرستان های استان می باشد.
با مقایسه این درصدهای در سال ٤ ١٤ با سال ١٣٩٠ قابل ذکر است که مشکلات تمرکز جمعیت و عدم تعادل و توازن در توزیع فضایی جمعیت همچنان با رشد بالاتر ادامه خواهد شد به طوری که ٩٠ درصد جمعیت در چهار شهرستان زنجان ، ابهر، خرمدره و خدابنده متمرکز شده اند و تنها ١٠ درصد از جمعیت در سه شهرستان ماهنشان ، طارم و ایجرود قرار دارند."