Abstract:
یکی از راهکارهای گسترش همکاری در جهان، همگرایی با استفاده از الگوی منطقهگرایی است. امروزه امنیت ملی هر کشوری از طریق همکاری منطقهای و درادامه با تعامل و وابستگی متقابل جهانی ممکن میشود تا با گامهای انفرادی و بدون همکاری و پشتیبانی منطقهای و جهانی. بر این اساس، در چند دهة اخیر و بهویژه از دهة 1980 به بعد، بسیاری از کشورهای دنیا با اتخاذ رویکرد منطقهگرایی و شکلدادن به تجارب موفقی در این راستا، زمینة انگیزش سایر کشورهای دنیا به گسترش منطقهگرایی را نیز فراهم کردهاند. جمهوری اسلامی ایران هم بهعنوان کشوری تأثیرگذار و با موقعیت ژئواستراتژیک، با درک این ضرورت، با پایانیافتن جنگ تحمیلی و شروعبهکار دولت سازندگی تاکنون، گرایش منطقهگرایی و همگرایی منطقهای را متناسب با اهداف و آرمانهای خود با فرازونشیبهایی در دستور کار داشته است، اما شرایط ویژة این کشور و تهدیدات امنیتی که همواره متوجه جمهوری اسلامی ایران بوده، سبب شده است که رویکرد منطقهگرایی ایران همواره با صبغه و برتری گرایشهای امنیتی و سیاسی دنبال شود، حال آنکه تجارب موفق منطقهگرایی در دنیا با برتری دستورکارهای اقتصادی، نرمافزارانه و غیرامنیتی بوده است که در این پژوهش علاوهبر بررسی جنبههای مختلف منطقهگرایی، به دلایل اتخاذ رویکرد متفاوت جمهوری اسلامی ایران و ضرورت بازبینی در این رویکرد توجه شده است.
Machine summary:
جمهوري اسلامي ايران نيز به عنوان کشوري مهم و تأثيرگذار در منطقه اي راهبردي (استراتژيک )، با پايان جنگ تحميلي و به ويژه پس از آغازبه کار دولت سازندگي تاکنون ، اگرچه با فرازونشيب هايي همراه بود، همواره با اتخاذ رويکرد منطقه گرايي و همکاري منطقه اي و با بهره گيري از ظرفيت ها و سازمان هاي بين المللي، به اين موضوع مهم توجه داشته است .
پرسشي که اين پژوهش در پي پاسخگويي به آن است ، اين است که چرا جمهوري اسلامي ايران برخلاف تلاش در راستاي اتخاذ رويکرد منطقه گرايي در سياست خارجي، موفقيت چنداني در اين زمينه ، در راستاي دستيابي به منافع ملي و اهداف مورد نظر نداشته است ؟ ايران در طول تاريخ و شايد به دليل موقعيت راهبردي خود، از هر سو مورد تاخت وتاز و تهاجم بوده و مهم ترين دغدغۀ خود را تأمين امنيت ملي دانسته و به دليل اينکه نتوانسته است به شکل کامل به حل اين مشکل بپردازد، همچنان در اين شرايط و موقعيت باقي مانده است ؛ بنابراين ، هرگونه رويکردي در راستاي همگرايي منطقه اي و منطقه گرايي به ناچار با برتري و صبغۀ امنيتي و سياسي اتخاذ شده است و براين اساس زمينه ساز چالش و برانگيختن حساسيت کشورهاي منطقه و مناطق مورد هدف در سياست منطقه گرايي مورد نظر جمهوري اسلامي بوده است .
, 2011, Key Concepts in Political Geography, Translated by:Mohammad hasan Nami and Ali Mohammadpour Green Olive publication, Iran, Tehran.