Abstract:
شهر اهواز از جمله کلان شهرهایی است که حاشیهنشینی یکی از مسائل مهم آن به شمار میآید.پژوهش حاضر بر آن است تا جهت گسترش محلههای حاشیهنشین شهر اهواز را در چند دهه اخیر مورد ارزیابی قرار دهد.برای این کار سه نوع دادهء مختلف جمعآوری و تهیه گردید:نقشهء تحریم قانونی شهر،نقشهء کاربری اراضی حاصل از طبقهبندی تصاویر ماهوارهای،و نقشهء کاربردی اراضی شهری(طرح جامع و تفصیلی).ابتدا مساحت اختصاص یافته به محلههای حاشیهنشین در تمام جهتها برای هریک از جهتهای جغرافیایی محاسبه گردید.در پایان،با مقایسهء نتایج به دست آمده،میزان توسعهء محلههای حاشیهنشین در جهتهای مخالف،به ترتیب سه جهت شمال غربی(NW)،جنوب(S)و جنوب غربی (SW)به عنوان جهتهای غالب توسعه مشخص گردید.مقایسهء نتایج با نقشهء موانع توسعهء محلهها، نشان میدهد که با وجود موانعی که بر سر راه توسعهء محلهها ذکر شده است،گسترش آنها همچنان ادامه دارد.در نهایت برای پیشگیری از توسعهء این مناطق،ایدههایی از قبیل ایجاد کمربند سبز،نظارت بر ساختوساز،واگذاری زمینهای قانونی و موارد دیگر پیشنهاد شده است.
Machine summary:
"از سوی دیگر نظارت و رصد2(دیدهبانی)گسترش محلههای شهری و تغییرات کاربری اراضی،مستلزم استفاده از مثلهایی است که کلیت شهر را مورد رصد قرار دهند و کشش و جاذبه و دافعههای احتمالی را-که جهتهای گسترش محلهها را مشخص میسازند-تعیین کنند.
روش اجرا برای بررسی توسعهء محلههای شهر اهواز از نظر جهت و میزان توسعه از سه نوع دادهء مختلف استفاده گردید.
نقشهء حریم شهر اهواز در سالهای 1384،1371،1364،و نمودار نسبت توسعهء فیزیکی در این سه دورهج)تحلیل کلاسها با استفاده از فضای دوبعدی پس از انجام بازدیدهای محلی و انتخاب مناطق آموزشی،نمونههایی که در یک کلاس دارای ویژگیهای طیفی شباهتهای یکسان زمینی بودند،روی فضای دوبعدی تحت عنوان بازتابهای طیفی برای هر تصویر از هم جدا گردیدند.
بعد از محاسبهء مساحت در این مناطق برای هر دو تصویر،جهتهایی که حد اکثر مساحت را داشتند در هریک از تصاویر مشخص شدند و در نهایت با مقایسهء مساحت کاربریهای ذکر شده(شاخص)بین دو تصویر(1991/2001)میزان گسترش این کاربریها در جهتهای مختلف طبقهبندی گردید(شکل 7).
این تفاوت میتواند ناشی از خطاهای طبقهبندی تصاویر ماهوارهای باشد،به همین دلیل با تأکید بیشتر بر نقشههای کاربری اراضی شهری، جهتهای گسترش محلههای حاشیهنشین شهر اهواز به ترتیب شمال شرقی(NE)،جنوب(S)و جنوب غربی(SW) شناخته میشوند.
نتایج جهت توسعهء دادههای مختلف (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع:نگارندگاننتایج و پیشنهادها یکی از دلایلی که تصمیمات مدیریتی و برنامهریزی شهرهای در حال توسعه را با شکست مواجه کرده و مدیریت شهرها را-به ویژه در سکونتگاههای غیر رسمی-به چالش کشانده،عدم درک و شناخت کافی و علمی از سامانههای شهری و نحوهء توسعه آیندهء آنهاست(Abbotte,2002,3)."