Abstract:
شهر، نگاهی نوین به زندگی جدید بشر و چشم انداز توسعه از ابعاد مختلف است، اما در عین حال تاکید بر ابعاد کمی رشد در بسیاری از کشورها بهویژه در کشورهای رو به پیشرفت، منجر به دوقطبی شدن شهرها شده است. از مهم ترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی و توسعهی فیزیکی شهرهای کشور در دهههای گذشته، پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری بوده که زمینهساز نابرابری اجتماعی شهروندان و میزان برخورداری از کاربری های خدمات شهری در بافت قدیم شهر شده است. هدف این مقاله، تبیین سطوح کیفیت زندگی در بافت قدیم شهر میاندوآب با 17 شاخص کیفیت زندگی و ارتباط آن با سرانهی کاربری های شهری در سطح محلهها بوده که از سرانهی 15کاربری استفاده شده است. روش کار در این مقاله، توصیفی ـ تحلیلی است. نخست مطالعات اکتشافی بهصورت کتابخانه ای و بازدید مقدماتی و پس از آن، مطالعهی میدانی با استفاده از روش پرسشنامه ای انجام شده است. برای تعیین حجم نمونهی مورد مطالعه از فرمول کوکران استفاده شده است و در نهایت، برای تحلیل و رتبهبندی محلهها از طریق شاخص های کیفیت زندگی روش آنتروپی و SAW استفاده شده و برای تبیین و رتبهبندی محلهها از طریق سرانه های شهری، روش آنتروپی و TOPSIS بهکار گرفته شده است. بر اساس بررسی های انجام شده با شیوهی SAW محلههای 21، 20، 19 و 16 در شاخص های کیفیت زندگی در رتبههای نخست قرار داشته اند، در توزیع سرانهی کاربری های شهری بر اساس شیوهی TOPSIS محلههای 20، 4، 21 ، 19و 16 در رتبه های اول قرار داشتند. نتایج نشان می دهد که ارتباط معناداری بین توزیع سرانهی کاربری های شهری و کیفیت زندگی وجود دارد.
Machine summary:
"دلیل استفاده از روش تاپسیس و ساو در این پژوهش این است که سرانهی استاندارد مقایسهکاربریها که از سوی وزارت مسکن و شهرسازی پیشنهاد شده،استخراج و کاربریها نسبت به سرانهی استاندارد مقایسهشد و فاصلهی آنها نسبت به سطح استاندارد مشخص شده است،در نتیجه،از شیوههای تصمیمگیری چندمعیاره استفادهشده است؛همچنین در مقایسهی وزن شاخصها به دلیل تأثیرگذاری وزنهای خیلی کوچک و بزرگ به میانگین وزنها،روش مقایسهای میان محلهها به کار برده شد.
درمقابل محلههایی که فاصلهی زیادی با سرانهی استاندارد دارند با مشکلات بسیاری روبهرو هستند،به عبارتی این محلههابا نیازهای جدید شهرنشینی به روز نشدهاند،به خاطر سرانهی بالای کاربری مسکونی در این محلهها که در گذشته شکلگرفته است،کمعرض بودن معابر و عدم فضاهای کافی برای ایجاد کاربریهای مورد نیاز بر مشکلات این محلههاافزوده است،از طرفی دیگر تحولات اکولوژیکی در این محلهها بیشتر است،به دلیل ارزش پایین زمین در این محلهها،اولین مقصد مهاجران روستایی این بخش از شهر است.
-معابر به لحاظ کیفیت و به ویژه کفسازی در وضعیت مناسبی نیستند،گرچه بعضی محلهها کمابیش وضعیت خوبیدارند،اما باید به محلههای دیگر نیز توجه بیشتری شود،همچنین در داخل بافت قدیم عرض معابر در بعضی محلههاکم است و برای رفتوآمد وسایل نقلیه مناسب نیستند،در برنامهریزیهای آینده باید به این امر توجه بیشتری شود.
-مهمترین ویژگیهای بخش کالبدی فشرده بودن بافت شهر در محدودهی بافت قدیمی است،ساختار شطرنجینامنظم بر شکبهی معابر اصلی و ساختار ارگانیک در بافت اثرگذاشته و استحکام پایین ساختمانهای موجود در اینقسمت،باعث نفوذپذیری پایین در این محلهها شده است که در برنامهریزی برای بافت قدیم شهر باید به این نکاتتوجه شود تا کیفیت کالبدی بافت،مطلوبیت بیشتری داشته باشد."