Abstract:
با مطرح شدن پارادایم توسعهی پایدار در حوزهی گردشگری، ارزیابی توسعهی پایدارگرشگری روستایی مورد توجه قرار گرفته شد، اما موضوعی که بدان توجه چندانی نشده، ارزیابی پایداری الگوهای متنوع گردشگری در نواحی روستایی است، بهدلیل آنکه هر یک از الگوها آثار و پیامدهای متفاوتی را برجای میگذارند. بنابراین ارزیابی پایداری الگوهای گردشگری روستایی و ارائهی راهکارهای مناسب توسعهی پایدار آنها الزامی است. تاکنون شاخصها و نماگرهای بیشماری از سوی سازمانها و صاحبنظران حوزهی گرشگری ارائه شده، اما موضوع قابل اهمیت، بومیسازی، مستندسازی و عملیاتیکردن این شاخصها است، چرا که مجموعه شاخصهای مناسب برای یک مقصد گردشگری، برای منطقه ای دیگر مناسب نیست. بر همین اساس این پژوهش با هدف تبیین شاخصها و نماگرهای مناسب محک پایداری برای ارزیابی آثار الگوهای گردشگری در نواحی روستایی پیرامون کلانشهر تهران گردآوری شده است. روش پژوهش تحلیلی ـ توصیفی بوده و با مرور اسناد و مدارک و تحلیل محتوای آنها و نیز با بهرهمندی از دیدگاه متخصصان (روش دلفی) و دیدگاههای جامعهی آماری شاخصها و نماگرهای ارزیابی پایداری الگوهای گردشگری طراحی شده است. نتایج حاصل از این مطالعه، طراحی 15 شاخص و 88 نماگر در ابعاد سهگانهی توسعهی پایدار گردشگری است. از این تعداد نماگر ، 26 نماگر اقتصادی، 41 نماگر اجتماعی ـ فرهنگی و 21 نماگر زیستمحیطی از دیدگاه متخصصان بهعنوان نماگرهای مناسب محک پایداری در ارزیابی آثار الگوهای گردشگری در نواحی روستایی پیرامون کلانشهرها طراحی شده است.
Machine summary:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) ب)نماگرها در این مرحله با مرور ادبیات پیرامون نماگرها و نیز توجه به ابعاد پایداری و شاخصهای عمدهی ذکر شده و نیز،توجه بهویژگیها و شرایط روستاهای محدودهی مورد مطالعه،نماگرهای هریک از شاخصها فهرست شد و در نهایت،مشخصشد که اول،بسیاری از نماگرها تکراری بوده؛دوم،برخی دیگر سوای پرهزینه بودن و عدم دسترسی به آنها در کشور مابه لحاظ مسائل مسائل اخلاقی کاربرد نداشته و سوم،برخی از نماگرها برای دو الگوی مورد مطالعه(گردشگری خانههای دوم و گردشگری روزانه)مشترک نبوده(مانند نماگرهای تغییر در الگوی بافت روستا،تغییر در نوع مصالح و سبک معماریروستا،تغییر کاربری باغها به سبب ساخت خانهها دوم،ترافیک به دلیل نداشتن پارکینگ و تعرض به باغها و مزارعتوسط گردشگران روزانه)،بنابراین با اعمال موارد گفته شده و با حذف برخی از نماگرها در نهایت،تعداد 117 نماگرانتخاب شدند.
این نوشتار در راستای تبیین شاخصهایمحک پایداری در ارزیابی آثار الگوهای گردشگری در نواحی روستایی پیرامون کلانشهر تهران با بررسی ادبیات وپژوهشهای مربوط به موضوع و تحلیل محتوای آنها،تعداد 117 نماگر در قالب 15 شاخص عمده و در ابعاد سهگانهیتوسعهی پایدار گردشگری(زیستمحیطی،اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی)استخراج شد و سپس براساس پنج معیارارتباط با موضوع،دسترسی به اطلاعات،شفافیت و معتبر بودن،قابلیت اندازهگیری و قابل مقایسه در طول زمان و مناطقمختلف با استفاده از روش دلفی(دیدگاه 35 نفر از متخصصان)و در طیف لیکرت مورد ارزیابی قرار گرفت."