Abstract:
ایران بهدلیل دارا بودن دومین منابع عظیم انرژی (نفت و گاز) و همچنین موقعیت ژئوپلیتیک مناسب؛ یعنی واقع شدن درمیان دو کانون مهم انرژی دنیا (خلیج فارس و دریای خزر) در جایگاه ویژهای از نظر تامین انرژی و امنیت آن قرار گرفته است. انرژی و امنیت آن با توجه به اهمیتی که برای مصرفکنندگان دارد، میتواند به یکی از محملهای پیوند ایران با قدرتهای موثر در نظام جهانی تبدیل شود. برقراری پیوندهای انرژی با کشورهای مهم و تاثیرگذار در عرصهی بینالمللی، افزون بر منافع اقتصادی، منافع امنیتی قابل توجهی را برای کشور در پی خواهد داشت؛ زیرا این کشورها را در تامین یک کالای استراتژیک و امنیت آن، به میزان قابل توجهی به ایران وابسته میکند. از مصرف کنندگان بزرگ انرژی جهان می توان کشورهای عضو اتحادیهی اروپایی را نام برد که هماکنون در کنار ایالات متحدهی آمریکا، در صدر بزرگترین مصرفکنندگان انرژی جهان قرار دارند. زمینههای انرژی ایران، از جمله فرصتهای پیش روی این کشورها برای تنوع بخشی به بازار بزرگ تقاضای انرژیشان است، اما این کشورها با وجود نیاز بالا به واردات انرژی در طول دههی اخیر، بهدلیل اختلافهای سیاسی، نهتنها پایینترین سطح روابط انرژی را با جمهوری اسلامی ایران داشتهاند، بلکه در مواردی نیز، بهدلیل هم سویی با سیاستهای ضدایرانی آمریکا، مانع از تحقق فرصتهای ژئوپلیتیک انرژی ایران شدهاند. ادامهی این روند با توجه به جایگاه ایران در امنیت انرژی منطقهای و جهانی و همچنین نیاز رو به افزایش کشورهای اروپایی به واردات نفت و گاز، در دراز مدت، در راستای اهداف امنیت انرژی کشورهای یاد شده نیست. این پژوهش با روشی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی جایگاه ژئوپلیتیک انرژی ایران در امنیت انرژی کشورهای اروپایی می پردازد و زمینهها و موانع همکاری های انرژی طرفین را مورد تحلیل قرار می دهد.
Machine summary:
"64-45 ژئوپلیتیک انرژی ایران و امنیت انرژی غرب حسین مهدیان{o*o}-دانشجوی دکترای علوم سیاسی،دانشگاه اصفهان سیروس فخری-دانشجوی دکترای جغرافیا،دانشگاه تهران پذیرش مقاله:1389/07/15 تأیید نهایی:1390/09/30 چکیده {IBایران به دلیل دارا بودن دومین منابع عظیم انرژی(نفت و گاز)و همچنین موقعیت ژئوپلیتیکمناسب؛یعنی واقع شدن در میان دو کانون مهم انرژی دنیا(خلیج فارس و دریای خزر)درجایگاه ویژهای از نظر تأمین انرژی و امنیت آن قرار گرفته است.
منابع عظیم نفت و گاز واقع شده در منطقهی خلیج فارس و ترانزیت روزانهی حدود 17 میلیون بشکه نفت خام ازتنگهی هرمز،همچنین وجود حوزههای قابل توجه نفت و گاز در کشورهای حوزهی خزر و عدم دسترسی این کشورها بهآبهای آزاد،موقعیت متاز جغرافیایی را برای ایران به وجود آورده که میتواند آن را به عنوان یکی از مسیرهای اصلیانتقال انرژی از این حوزهها به سایر نقاط جهان مطرح کند و در صورت استفاده از این قابلیتهای بالقوه،ایران نقشتعیینکنندهای در تأمین امنیت انرژی جهان خواهد داشت(مبینی دهکردی،1388).
نیاز اتحادیهی اروپایی به انرژی وارداتی در سال 2009،حدود 50 درصد ازکل انرژی مصرفی این قاره بوده است و پیشبینی میشود به جز تغییرات خیلی مهم،این رقم برای کشورهای عضو ایناتحادیه به 65 درصد در سال 2030 برسد )2-1:8002,nikleB( ؛زیرا ذخایر نفتی اروپا و اوراسیا(به احتساب روسیه)143/7 میلیارد بشکه است و این منابع برابر 11/6 درصد از ذخایر جهانی نفت هستند که با تولید کنونی(12/8 میلیونبشکه در روز)عمر این ذخایر 22/1 سال پیشبینی شده است )61:9002,ledoM ecnalaB liO dlroW,AIE( ."