چکیده:
قرآن کریم دستورالعمل زندگی بشر تا روز رستاخیز است و لذا باید همواره پاسخگوی نیازهای وی باشد. لازمه این غرض، جامعیت و جاودانگی این کتاب است که هر دو لازمه خاتمیت نبوت میباشند. یکی از انواع ارتباط با قرآن که اهل بیت (ع) بر آن تاکید داشته و بر لزوم آن تصریح نمودهاند، استنطاق است . «به نطق آوردن کلام الهی»یعنی حضور جدی این متن صامت در جوامع بشری، و حل معضلات و دغدغه ها، و ایفای نقش . استنطاق به معنای «عرضه سوالات به قرآن و دریافت پاسخ » امری فراتر از تفسیر ترتیبی، تفسیر قرآن به قرآن، و تاویل قرآن است و با آنها تفاوت ماهوی دارد. چه ، این تعامل ها از متن قرآن آغاز میشود ولی شروع استنطاق، از متن جامعه و مشکلات آن است . با این وجود، تفسیر به رای نیز نیست ، زیرا مستنطق با سوال به سراغ قرآن میرود، نه با جواب. از سوی دیگر، اگرچه سطح اعلای استنطاق خاص اهل بیت (ع) است ، ولی به دلائل متعدد، منحصر در ایشان نمیباشد. این پژوهش ضمن پرداختن به میزان کاربرد روائی واژة استنطاق به طور کلی و نیز استنطاق قرآن، با اشاره به نظریه شهید صدر در تفسیرموضوعی، مسائل مرتبط را با روش تحلیلی-توصیفی مورد دقت قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
اما قرآن چگونه می تواند مایۀ هدایت باشد؟ آیا غیر از جاری شدن در زندگی بشر، و حل مشکلات و معضلات او-اعم از مشکلات فکری و عقیدتی ، مشکلات روحی و روانی ، مشکلات معیشتی و اقتصادی ، و مشکلات فردی و اجتماعی - راهی دیگر هست ؟ آیا قرآنی که نتواند نقشی در حل مشکلات ، و جایگاهی در ارائۀ راهکارهای زندگی داشته باشد، و فقط در مراسم مختلف ، حضور نمایشی ایفا کند، می تواند ادعای هدایت بشر و سودرسانی به او را بنماید؟ و می تواند کتاب هدایت انسان تا قیامت باشد؟ و آیا تفسیر ظواهر قرآن که به اعصار پیشین تعلق دارد، و غالبا مشابهی از سخنان پیشین است ، دردی از مشکلات امروز جوامع دوا می کند؟ در این نوشتار تلاش شده تا ماهیت و ضرورت استنطاق قرآن از روایات اهل بیت (ع ) بیان شده ، شبهه ها و تعارض هائی که در این زمینه و مفهوم استنطاق خود می نماید، حل گردد.
اما دقت در این آراء و نیز همه روایات مرتبط ، نشان می دهد که مراد اهل بیت (ع ) چیزی غیر از تفسیر و تأویل است و ایشان از بکار بردن واژة استنطاق ، هدف خاصی داشته اند.
مراد از نصوص جدید، همان برداشت های جدید است که بوسیلۀ استنطاق ، از دل قرآن بیرون کشیده می شود، و مؤید این سخن نیز روایات فراوان اهل بیت (ع ) است که حاکی از جامعیت قرآن می باشد.