چکیده:
همزمان با تحولات جمعیتی سریع در کشور، پژوهش های مربوط به حوزه جمعیت رویکردهای متفاوتی داشته است. پژوهش حاضر به منظور مشخص شدن خلأها و اشکالات روش شناختی تحقیقات در زمینه جمعیت، با روش فراتحلیل به بررسی مطالعات مربوطه بین سال های 1370ـ1390 در حیطه علوم انسانی پرداخته است. برای این منظور، 63 مقاله بررسی شد. نتایج فراتحلیل، نشان داد رویکرد 90/61 درصد کل مقالات مورد بررسی به افزایش جمعیت منفی است. همچنین، مطالعات از نظر روش تحقیق دارای اشکالات و نواقص متعددی می باشند؛ ازجمله: شیوه انجام تحقیق در 47/90 درصد مطالعات انجام شده روش اسنادی ـ کتابخانه ای، 47/90 درصد مطالعات مورد بررسی فاقد تکنیک نمونه گیری، 50/63 درصد از مطالعات دارای میدان مطالعه نامشخص، 97/53 درصد مطالعات فاقد فرضیه یا سؤال،رو 15/57 درصد مقالات فاقد تکنیک تجزیه و تحلیل بودند. با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش، بجاست در زمینه افزایش یا کاهش جمعیت مطالعات وسیع با رعایت اصول روش شناختی تحقیق علمی صورت گیرد.هدف تحقیق حاضر بررسی دیدگاه های جمعیتی، فرصت ها و چالش های جمعیتی پیش روی شهرهاست؛ یعنی مسائلی که در راستای ارتباط منطقی جمعیت با شهرها مطرح می باشد و برنامه ریزان و مدیران شهری برای برنامه ریزی در شهرها و خدمات رسانی هرچه بهتر به شهروندان باید آنها را مدنظر قرار دهند. از یافته های تحقیق حاضر می توان به این موارد اشاره کرد: نظر خوش بینانه به افزایش جمعیت در صورت آماده سازی بسترهای لازم برای آن، توزیع مناسب فضایی جمعیت در سطح شهرها و برقراری عدالت اجتماعی در سطح شهرها، و افزایش جمعیت فعلی کشور به دلیل روند پیر شدن جمعیت کشور در سال های آتی. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از کتب، مقالات، گزارش ها و اسناد به بررسی دیدگاه های مختلف جمعیتی و فرصت ها و چالش های جمعیتی و اثرات آن بر روی محیط شهری پرداخته و در پایان برای رسیدن به شهرهای پایدار راهکارهایی ارائه نموده است.
خلاصه ماشینی:
"در قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، در زمینه خطوط کلی سیاست کاهش فرزند کشور در بخش جمعیت چنین آمده است: بر مبنای بررسی های به عمل آمده، اعمال سیاست تعدیل موالید از 4/6 مولد زنده به دنیاآمده در طی دوران بالقوه باروری یک زن سال 1365 به 4 نوزاد در سال 1390 و کاهش آهنگ رشد طبیعی جمعیت از 2/3 به 3/2 درصد در همین مدت با توجه به ساختمان فعلی بسیار جوان جمعیت و ویژگی های زیستی و فرهنگی جامعه امکان پذیر خواهد بود.
. با توجه به شیب تند روند کاهش جمعیت از سال شروع برنامه اول توسعه تاکنون این ضرورت به وجود آمد تا مشخص شود سیاستگذاری صورت گرفته در طی این سال ها تا چه حد مبنای تحقیقاتی داشته و تحقیقات انجام شده تا چه اندازه معیارهای علمی روش شناسی تحقیق را رعایت کرده اند.
در صورت وجود مطالعاتی که اصول روش تحقیق علمی را به طور کامل رعایت نکرده اند، این مطالعات چه نقاط ضعفی را از بعد روش تحقیق دارا می باشند؟ به بیان دیگر، آیا تحقیقات صورت گرفته در حوزه جمعیت معیارهای لازم پژوهش علمی را در حد قابل قبول دارا هستند تا مبنای تصمیم گیری برای موضوع بااهمیت افزایش یا کاهش جمعیت در کشور باشند؟ برای پاسخ به این دو پرسش، مطالعات حوزه جمعیت طی سال های 1370ـ1390 از آرشیو مجلات علمی ـ پژوهشی موجود در وب سایت پایگاه اطلاعات علمی ایران sid، وب سایت بانک اطلاعات نشریات کشور magiranو وب سایت پایگاه مجلات تخصصی نورمگز (noormags) مورد جست وجو قرار گرفت و تعداد 63 مقاله که امکان دسترسی به آنها وجود داشت، انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند."