چکیده:
نوشتار حاضر تلاشی برای معرفی اندیشه سیاسی میر سید علی همدانی از
عرفای بنام قرن هشتم هجری است. نگاه همدانی به سیاست از زاویه نگاه
یک عارف برجسته صورت پذیرفته است و در این راستا شخص حاکم را
عامل اساسی تغییر و تحول جامعه میداند. همت اصلی همدانی در
مباحث سیاسیاش، اصلاح شخصیت حاکم است. در این مقاله مباحثی
چون ضرورت جامعه، ضرورت سیاست و حکومت، رابطه دین و اخلاق
با حکومت و بحث مشروعیت حکومت از دیدگاه همدانی تحلیل و بررسی
شده است.
خلاصه ماشینی:
"این امر حاکی از آن است که حاکم به نظر همدانی باید از به فعلیت رسیدن اینگونه صفات جلوگیری کند و در راستای کنترل آنها قرار داشته باشد؛ به عبارت دیگر، تمایل ذاتی بشر به بیاخلاقی عاملی است که اقتضا میکند خداوند به حسب کمال ذات خود و برای حفظ زنجیره اجتماع حاکمی بر مردم بگمارد تا با کنترل و هدایت انسانها زنجیره اجتماع از پاره شدن محفوظ باشد؛ از این رو همدانی در نتیجهگیری از دلایل طرح شده صرفا به لفظ حاکم بسنده نمیکند بلکه «حاکم عادل» و «مصلح کامل» را برای جامعه ضروری بر میشمرد.
شیوه بحث همدانی در کتاب ذخیرة الملوک تماما حاکی از پیوندی است که او بین مباحث دین و سیاست قائل است، چرا که در هر یک از بابهای دهگانه این کتاب که به منظور ارشاد پادشاهان نوشته شده، ابتدا به بیان آیات و روایات مربوط به موضوع مطرح شده میپردازد و سپس در قالبهای فلسفی، عرفانی و اخلاقی به تأیید و اثبات همان مطالب همت میگمارد.
25 مشروعیت حکومت به نظر میرسید، آنچه به حاکم مشروعیت میبخشد عدالت و اصلاحطلبی او در امور دین و دنیای مردم است و همان طور که گذشت، وی پس از بیان منشأ حکومت به لزوم وجود حاکم عادل و مصلح کامل اشاره میکند؛ به عبارت دیگر، در مباحث مربوط به دوگانگی مشروعیت (مشروعیت الهی و مشروعیت مردمی)، همدانی را میتوان قائل به مشروعیت الهی آن هم از نوع خاص خود دانست."