چکیده:
انقلاب اسلامی ایران با احیای دوباره مباحث اسلام، تحول فرهنگی عظیمی را در ابعاد منطقهای موجبشد و زمینههای بیداری جنبشهای اسلامی در منطقه خاورمیانه، شمال آفریقا، آسیای مرکزی و دیگر مناطق را فراهمکرد. در این خصوص، هدف اصلی این پژوهش بازخوانی تاثیرات انقلاب اسلامی ایران بر کشور عراق است. سوال اصلی آن است که چه فرصتها و چالشهایی برای ایجاد یک حکومت اسلامی در کشور عراق همزمان با سالهای آغازین انقلاب اسلامی ایران وجودداشت؟ بهنظرمیرسد علیرغم برخی فرصتها مانند وجود مرز طولانی عراق و ایران، وجود اکثریت شیعه در جنوب و بهخصوص ارتباط گسترده علما و روحانیان دو کشور؛ محدودیتهایی مانند سیاستهای خشونتآمیز حزب بعث، عدم وحدت تشکیلات شیعه و همچنین سیاست حامیپروری حزب بعث در ارائه خدمات عمومی مانع از سرنگونی رژیم بعثی و ایجاد حکومتی اسلامی در عراق در سالهای آغازین انقلاب اسلامی ایران شدهاست. در این پژوهش برای اثبات این فرضیه از رهیافت گفتمان در بررسی مقایسهای الگوی حکومتی امام خمینی(ره) و الگوی موردنظر شهید آیتا... صدر؛ برای تبیین ساختار سیاسی عراق و تاثیر آن بر جهتگیری شیعیان عراق نسبتبه انقلاب اسلامی ایران و همچنین بررسی تشکیلات شیعیان در میزان وحدت و انسجام از رهیافت نهادی و درنهایت بهمنظور تبیین وضعیت اقتصادی شیعیان عراق و همچنین تاثیر اوضاع اقتصادی ایران بر جهتگیری شیعیان عراق نسبتبه انقلاب اسلامی ایران از رهیافت عقلانی استفادهمیشود
خلاصه ماشینی:
صدر چیست؟ 2- ساخت سیاسی دولت عراق، چه تأثیری بر جهتگیری شیعیان عراق نسبتبه انقلاب اسلامی ایران داشتهاست؟ 3- آیا تشکیلات شیعیان عراق از وحدت و انسجام کافی برای مقابله با رژیم بعثی برخوردار بود؟ 4- عوامل اقتصادی، چه نقشی در جهتگیری شیعیان عراق نسبتبه انقلاب اسلامی ایران داشتهاست؟ فرض اساسی در این پژوهش آن است که علیرغم برخی فرصتها مانند وجود مرز طولانی عراق و ایران، وجود اکثریت شیعه در جنوب عراق و بهخصوص ارتباط گسترده علما و روحانیان دو کشور، اما محدودیتهایی مانند سیاستهای سرکوبآمیز حزب بعث، عدم وحدت تشکیلات شیعه و سیاست حامیپروری حزب بعث در ارائه خدمات عمومی، مانع از ایجاد سرنگونی رژیم بعثی و ایجاد حکومتی شیعی در عراق در سالهای آغازین وقوع انقلاب اسلامی ایران شد.
متعاقبا این جمعیت از برخی جهات تهدیدی جدی برای حکومت عراق بهشمارمیآمد؛ زیرا: 1- بیشتر مردم عراق شیعه بودند، اما شیعیان کمترین سهم را در قدرت و ساختار سیاسی داشتند؛ لذا انقلابی با آموزههای تشیع و تأسیس حکومت دینی ممکن بود این اکثریت را به حرکت انداخته و صدام و حزب بعث را از قدرت ساقطکند؛ 2- امام خمینی(ره) بهعنوان مرجع شیعه در آن جایگاه داشت؛ 3- از همان روزهای اولیه آغاز انقلاب و انعکاس اخبار آن تودههای مردم عراق- بهخصوص شیعیان- عکسالعملهای چشمگیری از خود نشاندادند و 4- حزبالدعوه بهعنوان یک تشکیلات سیاسی شیعی در آن زمان حداقل بیست سال سابقه فعالیت داشت.