چکیده:
جوانمردی و عیاری که آن را «فتوت» نیز ترجمه کرده¬اند، از پدیده¬های بسیار مهم تاریخ اجتماعی ایران و سپس کشورهای اطراف آن بوده است و شیوه¬ای از حیات روحی است که به نظر می¬رسد ریشه های آن در ایران پیش از اسلام پایه گذاری شده است. آن ها به دسته های مختلفی تقسیم می شوند که در ادب فارسی «عیاران» و در ادب عربی «صعالیک» نامیده می شوند. عیاران، گروهی از جوانمردان بودند که اصول اخلاقی و مبارزاتی ویژه ای را برگزیده و جوانمردی را پیشه خود ساخته بودند و صعالیک هم که به صورت «الفقیر الذی لا مال له» تعریف می¬شوند، افرادی بودند که بهره ای از مال و ثروت نداشتند و به خاطر فقر و عدم توازن اجتماعی به این جرگه پیوستند. در این پژوهش می کوشیم با تکیه بر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی که شرط تطبیق را صرفا وجود زمینه¬های تاثیر و تاثر نمی¬داند، به بررسی مقایسه¬ای این دو گروه در قالب زمینه های پیدایش و مضامین اخلاقی و اجتماعی مشترک بپردازیم. به نظر می¬رسد علت اصلی تشکیل هر دو گروه، نبود جامعه عدالت محور و توازن اجتماعی بوده است. مهم ترین ویژگی¬های اخلاقی و اجتماعی مشترک این دو گروه عبارت اند از: بخشندگی؛ صبر در برابر سختی ها؛ شجاعت؛ جوانمردی؛ حمایت از فقرا؛ داشتن مهارت ¬های جنگی ازجمله تیر اندازی؛ نبردهای شبانه و دزدی و راهزنی. این مقاله ضمن اشاره به ویژگی¬های مشترک اخلاقی و اجتماعی، به بررسی علل پیدایش این دو گروه نیز می پردازد.
خلاصه ماشینی:
٢. پيشينۀ پژوهش با عنايت به پژوهش هايي که صورت گرفت ، آثاري يافت شد که در مورد هريک از اين دو گروه به صورت جداگانه به بررسي پرداخته بودند؛ ازجمله سمک عيار١ اثر فرامرزبن خداداد عبدالله الکاتب است که در آن داستان هاي عياري، به ويژه ، مرام و منش سمک عيار آمده که در خلال داستان ها اشاره به رفتار و منش عياران دارد؛ فتوت نامۀ سلطاني اثر حسين کاشفي سبزواري است که در آن از عياران ، فتيان و اصول مبارزاتي و آيين هاي موجود در بين آن ها سخن به ميان آورده و چند نمونه از عياران را همراه با مرام و مسلکشان ذکر کرده است ؛ آيين جوانمردي اثر مهران افشاري است که همان طور که از نام کتاب پيدا است در مورد آيين جوانمردان به بحث پرداخته است ؛ پايان نامۀ عيار، عياري و حکايت عياران از مرتضي رشيدي است ٢ که در آن بيشتر به ذکر ويژگيهاي عياران ، پيشينه ، اصول اخلاقي، مراتب ايشان ، عياري و تصوف ، پوشش آن ها و زنان عيار همراه با شاهد مثال هاي زياد پرداخته است ؛ آيين جوانمردي اثر هانري کربن و ترجمۀ احسان نراقي است که در بخش اول آن چند فتوت نامه و در بخش دوم ، چند مقاله از اديباني چون پرويز ناتل خانلري، محمدجعفر محجوب ، ابراهيم باستاني پاريزي، اسماعيل حاکمي، کامل مصطفي شيبي و...