چکیده:
انسان کامل حقیقة الحقایق و روح الارواح و صورت همة صورتها و مادة المواد و
جامع جمیع مراتب کمال است که صفات جمال و جلال را در خود به صورت مخفی دارد. از
نظرگاه عارفان، انسان کامل انسانی است که به خدا میرسد و مظهر کامل همة نامها و
صفات حق میشود. تعبیر انسان کامل در قرآن و سنت به کار نرفته و به جای آن از
تعبیر مسلمان و مؤمن کامل (انسانی که در مسیر دین و ایمان به کمال رسیده) استفاده
شده است.
در این مقاله، ابتدا، دربارة صورت انسان کامل و جایگاه او در عالم آفرینش و ارتباطش
با سایر موجودات و مباحث مرتبط با آن، از دیدگاه امام سخن به میان آمده است. در
ادامه راجع به مصادیق تام و حقیقی انسان کامل، یعنی پیامبر اکرم(ص) و سایر
معصومین(ع) بحث شده است.
در پایان نیز مقامات انسان کامل به اعتبارات مختلف بیان شده و انسان برترین موجود
آفرینش و شگفتانگیزترین مخلوقی دانسته شده که پا به عرصة وجود نهاده است.
خلاصه ماشینی:
"به نظر ایشان، اسم اعظم دربردارندة احدیت جمع حقایق اسمای جلال و جمال و لطف و قهر است و هیچ فرقی بین اسم اعظم و مقام غیبی و نور اقرب نیست؛ جز اینکه این ظاهر است و آن باطن، و او با وحدت جمعی و بساطت احدیت، همة نامها را در خود پوشیده دارد، ولی منزه از هر کثرت و مقدس از هرگونه اعتبار و حیثیت [امام خمینی 1360: 90] میباشد.
همانگونه که قرآن تدوینی، مظهر جمیع شؤون اسمائی و صفاتی حق تعالی و صورت احدیت جمع تمامی شؤون و تجلیات است و به عبارت دیگر، صورت اسم اعظم است، انسان کامل نیز اینگونه میباشد؛ بلکه میتوان گفت که حقیقت این دو در حضرت غیب یکی است و در عالم کثرت به حسب صورت از یکدیگر جدا هستند.
امام خمینی در قصیدهای که اختصاص به مدح آخرین حجت خدا در روی زمین دارد، میفرماید: حضرت صاحب زمان مشکوة انوار الهی مالک کؤن و مکان، مرآت ذات لامکانی مـظهر قدرت، ولی عصر، سلطان دو عالم قـائـم آل مـحـمـد، مـهـدی آخـر زمـانــی با بقاء ذات مسعودش همه موجود باقی بیلحاظ اقدسش یک دم همه مخلوق فانی خوشهچین خرمن فیضش همه عرشیو فرشی ریزهخوار خوان احسانش همه انسی و جانی از طفیل هستیاش هـستی موجـودات عالم جوهری و عقلی و نامی و حیـوانی و کـانی [امام خمینی 1372: 265] در جای دیگر نیز به همین موضوع اشاره کرده، میفرماید: ذاتش به امر دادگر، شد منبع فیض بشر خیل ملایک سر به سر در بند الطافش رهین [امام خمینی 1372: 260] وساطت در فیض، صفت تمامی معصومان است؛ زیرا که نور وجودی آنها با نور وجودی رسول اکرم(ص) اتحاد ذاتی دارد."