چکیده:
مهمترین یا دستکم یکی از مهمترین پرسشهای معرفتشناسی، امکان یا عدم امکان شناخت یقینی و مطابق با واقع است. این مسئله هم در قلمرو کل معرفت بشری و هم در ساحت معرفتهای دینی قابل طرح است.
امروزه، شکگرایی نوین، که در گوشهای از جغرافیای اندیشه غربی ظهور پیدا کرده، فراوردههایی را تولید میکند که نفی شناخت یقینی، عنصر جدا ناشدنی آن است. این تولیدات نرمافزاری، بهویژه در ساحتهایی چون فلسفه دین، فلسفه سیاست، فلسفه اخلاق، کلام جدید، هرمنوتیک و تفسیر متون، و... بروز و ظهور داشته، و از نشانههای آن نسبی بودن و تغییرپذیری است.
به هر حال، یکی از تلاشهای لازم برای ارزیابی اساسی این دسته نظریات، رفتن به سراغ ریشهها و پیشفرضهای اصلی آنها است که به نظر میرسد نفی یقین و شناخت مطابق با واقع، یکی از این پیشفرضها باشد. مدعیاتی چون: غیرقابل اثبات بودن وجود خدا، شخصی بودن دین، انکار هر گونه گزاره ثابت و مطلق در دین، نسبی بودن و تغییر پذیری ارزشها (اعم از حقوقی و اخلاقی)، زمانمند بودن احکام اسلام، پلورالیسم دینی و معرفتی، وجود و رسمیت قرائتهای مختلف از دین، و... از جمله اموری هستند که میتوان عنصر نفی شناخت یقینی را از اصول موضوعه آنها به حساب آورد.
در این نوشته تلاش شده با نشان دادن امکان یقین و تبیین راههای نیل به آن، گامی هرچند کوچک در جهت نفی شکگرایی و اثبات بیپایگی آن برداشته شود. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
خلاصه ماشینی:
"ـ المنجد فی اللغة و الأعلام، (بیروت، دارالمشرق، 2000م)، چ سی و هشتم؛ـ الیزدی، عبدالله بن شهابالدین الحسین، الحاشیة علی تهذیب المنطق للتفتازانی، (قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1421 ه ق)، چ دهم؛ـ انصاری، خواجه عبدالله، منازل السائرین، (قم، دارالعلم، 1417 ه ق)؛ـ بهمنیار بن المرزبان، التحصیل، با تصحیح مرتضی مطهری، (تهران، دانشگاه تهران، 1375)، چ دوم؛ـ جرجانی، میرسید شریف، تعریفات، ترجمه حسن سیدعرب و سیما نوربخش، (تهران، سپیده احرار، 1377)؛ـ ـــــ، شرح المواقف، با حاشیه سیالکوتی، مطبقهالسعادة، (مصر، بینا، 1325 ه ق)؛ـ جوادی آملی، عبدالله، شناختشناسی در قرآن، ویراست حمید پارسانیا، (قم، مرکزمدیریت حوزهعلمیه قم)؛ـ حسینزاده، محمد، معرفتشناسی، (قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قدسسره ، 1380)، چ هفتم؛ـ خمینی، روحالله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، (قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1378)، چ سوم؛ـ داماد، میرمحمدباقر، تقویم الایمان، با تعلیقات ملاعلی نوری، (تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، 1376)؛ـ دهخدا، علیاکبر، لغتنامه دهخدا، (تهران، دانشگاه تهران، 1377)، چ دوم؛ـ رازی، فخرالدین، الانارات فی شرح الاشارات و التنبیهات، با تصحیح نفیسه نوبخت، (قم، دانشگاه قم، 1378)؛ ـ ـــــ، المباحث المشرقیة، (بیروت، دارالکتاب العربی، 1418 ه ق)، ج 1؛ـ ریزی، اسماعیل بن محمد، حیات النفوس (فلسفه اشراق به زبان فارسی)، به کوشش محمدتقی دانش پژوه، (تهران، بی نا، 1369)؛ـ سبزواری، ملاهادی، شرحالمنظومة، با تعلیقه حسن حسنزاده آملی، (قم، نشر ناب، 1422 ه ق)؛ـ سهروردی، شهاب الدین یحیی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج 4، (تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1380)، چ سوم؛ـ شروحالشمسیة، (بیروت، شمس المشرق، بیتا)، ج 2؛ـ شیرازی، قطبالدین، درةالتاج لغرة الدباج، به کوشش سید محمد مشکوه، بخش نخستین، (تهران، چاپخانه مجلس، 1317)، ج 1؛ـ طباطبائی، سید محمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، با پاورقی مرتضی مطهری، (قم، صدرا، 1372)، چ هفتم، ج 1، 2 و 3."