چکیده:
آثار زیانبار تغییر اقلیم میتواند تهدید منحصربهفردی را متوجه تمامیت سرزمینی دولتها کرده و مفهوم کنونی دولتبودن را با مشکلات جدید و جدّی روبهرو سازد. امروزه خطر بهزیرآبرفتن سرزمین دولتهای جزیرهای کوچک و کمارتفاع در نتیجه افزایش سطح آب دریاها بهعنوان یکی از پیامدهای مستقیم و مخرّب تغییر اقلیم مطرح است. البته طبق برخی پیشبینیها تغییر اقلیم میتواند حتی پیش از بهزیرآبرفتن سرزمینهای مذکور با غیرقابلسکونتنمودن آنها به مهاجرت اجباری جمعیت از سکونتگاههای خود منجر شود. بر این اساس برخی کارشناسان معتقدند که تا پایان قرن حاضر، تعدادی از دولتهای جزیرهای کوچک و کمارتفاع مانند توالوو، کیریباتی، جزایر مارشال و مالدیو بهطور کامل غیرقابل سکونت خواهند شد. با توجه به اینکه بر طبق موازین حقوق بینالملل، سرزمین و جمعیت در زمره معیارهای اصلی دولتبودن به شمار میآیند، سوال اساسی آن است که دولتهای مذکور با چه سرنوشتی روبهرو خواهند بود. مقاله حاضر در صدد است ضمن بررسی علمی موضوع تغییر اقلیم و پیامدهای آن، به تبیین چالشهای ناشی از تغییر اقلیم و بهطور خاص، افزایش سطح آب دریاها بر حقوق بینالملل حاکم بر دولتبودن بپردازد. بهعلاوه در این مقاله تلاش شده است که ضمن تبیین وضعیت حقوقی دولتهایی که با تهدید موجودیت خود بهعنوان دولت مواجهاند، راهکارهایی برای حفظ شخصیت حقوقی دولتهایی که سرزمین خود را در نتیجه افزایش سطح آب دریاها از دست میدهند ارائه گردد.
The adverse effects of climate change could pose a unique threat to the territorial integrity of states as well as a new and serious challenge to the very notion of statehood. This threat is the danger of submergence of the whole territory of the low-lying small island states due to sea-level rise as one of the direct and adverse effects of climate change. According to some predictions, even before the total disappearance of the low-lying small island states, climate change may render those territories completely uninhabitable and result in the forced migration of the populations from their lands. Consequently, some experts believe that by the end of this century, a number of low-lying small island states such as Tuvalu, Kiribati, the Marshall Islands and the Maldives may be rendered totally uninhabitable. Considering the fact that territory and population are among the principal criteria for statehood in international law, the most fundamental question is the continued statehood of these entities. This article is an attempt to examine the scientific basis of climate change and its consequences and explain the challenges caused by sea-level rise to the international law on statehood. It also seeks to consider the legal status of the disappearing states and puts forward some solutions for preserving their international legal personality
خلاصه ماشینی:
اظهارات مقامات دولتهای مذکور نیز در اشاره به تهدیدات ناشی از افزایش سطح آب دریاها بر کشور خود، بعضا جالب توجه است از جمله آنکه رئیس جمهور نائورو ادعا کرده است با بهخطرافتادن تعداد زیادی از ملتها در نتیجۀ افزایش سطح آب دریاها اگر ( Alliance of Small Island States (AOSIS) Selma Oliver, A New Challenge in International Law: the Disappearance of a State’s Entire Territory, Master Thesis, University of Lund, Faculty of Law, Spring 2008, p.
مجمع عمومی در قطعنامۀ 213/63 نیز اشاره کرده بود که اثرات مخرب تغییر اقلیم و افزایش سطح آب دریاها، خطرات قابل ملاحظهای را متوجه توسعۀ پایدار دولتهای جزیرهای کوچک درحالتوسعه میکند و تأثیرات تغییر اقلیم ممکن است موجودیت فعلی برخی از آنها را تهدید کند و تأکید کرده بود که سازگاری با آثار مخرب تغییر اقلیم و افزایش سطح آب دریاها یکی از مهمترین اولویتهای دولتهای Federated States of Micronesia, Views on the Possible Security Implications of Climate Change to be Included in the Report of the Secretary General to the 64th Session of the United Nations General Assembly 7, 2009.
( 4 ) توجه به این نکته لازم است که اگرچه ارائۀ قواعد جدید و انطباق قواعد حقوقی با شرایط موجود، باید بهعنوان یکی از مهمترین شاخصههای راهبرد جهانی سازگاری با تغییر اقلیم و از جمله افزایش سطح آب دریاها مورد توجه قرار گیرد،( 5 ) توسعۀ نظام حقوقی حاکم بر جزایر مصنوعی در کنوانسیون حقوق دریاها باید بهعنوان یک راهحل استثنائی تنها برای دولتهایی قابل اجرا باشد که بهواقع با تهدید فوری به زیرآبرفتن سرزمینهای خود مواجه هستند.