چکیده:
در این مقاله در چارچوب دو نظریه وزنی بروس هیز (1981 و 1995) چگونگی ساخته شدن پایه ها از هجاها، و چگونگی ساخته شدن کلمات از پایه ها را در زبان فارسی رسمی و شمرده توصیف کرده ایم، و نیز وضع تکیه واژه را در این زبان مورد بحث قرار داده ایم. پایه ها و تکیه واژگانی فارسی را از حیث پارامترهای چهارگانه و دو ارزشی هیز (1981) به شرح زیر توصیف کرده ایم: پایه های راست گرا و حساس به کمیت که از راست به چپ ساخته می شوند، و واژگانی با تکیه اصلی مقید. اما درچهارچوب نظریه جدید تر هیز (1995)، واژگان این زبان دارای پایه های آیمبی و قاعده تمام کننده پایانی است.
This paper, based on metrical stress theory (Hayes, 1981), begins to argue that lexemes of standard Persian have a bounded main stress with feet which are mostly right-dominant and quantity-sensitive. It also illustrates that the foot construction in Persian follows a "right-to-left" process. Then it argues that in the theoretical framework of Hayes (1995), the lexemes of Persian have Iambic feet with a "Final End Rule".
خلاصه ماشینی:
"اما طرح کلی نظریۀ واجی حنجرهای که براساس بعد و هیئت استوار است،به صورت زیر نشان داده میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 2)انگارۀ بخش حنجرهای در نظریۀ واجشناسی حنجرهای براساس اوری و ایدزاردی(2001) برخلاف نظریههای پیشین در مورد مشخصههای ممیز،در اینجا فقط بعدها مسئول ایجاد تقابل و دارای رفتار واجی هستند و جنبۀ انتزاعی دارند ولی هیئتها سازههای نهایی بازنمایی واجی هستند که بیانگر وضعیت حنجره در هنگام تولید آوای موردنظر هستند و بار تقابل را به دوش نمیکشند،اما چون تا این مرحله،بازنمایی قابل تلفظ نیست،بهوسیله هیئتها جنبه آوایی پیدا کرده و قابل تلفظ میگردند.
فرایند گسترش دمش به واحد مجاور را میتوان در واژههای پر ]ra?hp[ ،تور ]r?aht[ و کر r?ahc[ به صورت زیر نشان داد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 7)نمایش گسترش هیئت[گسترده]در واژههای پر،تور و کر در زبان فارسی در مورد جایگاه همخوانهای انسدادی واکدار در نظریۀ حنجرهای در رده زبانهای دمشی،باید به این نکته اشاره کرد که همخوانهای انسدادی واکدار در موضع آغاز هجا واکداری کامل ندارند.
اگرچه در این نظریه نیمواکرفتگی در آغاز هجا به صورت مشخص نشدن بعد حنجرهای نمایش داده میشود ولی به لحاظ آوایی چون میدانیم اندامها در هنگام تولید یک آوا برای تولید آوای بعدی خود را آماده میکنند،میتوان نتیجه گرفت که حتی در آغاز واژه نیز نوعی گسترش به سمت چپ بعد TG وجود دارد که میتواند بخش انتهایی واج /b/ را در زبان فارسی نیم واکدار کند."