چکیده:
یکی از موانع عمده توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمهخشک به ویژه در ایران مرکزی و استان یزد،محدودیتهای منابع آب است.برای مقابله با آن،طرحهای افزایش بارش از طریق بارورسازی ابرها به عنوان یکی از راههای نوین تأمین منابع آب مطرح گردیده است.
بستر و زمینه لازم برای اجرای طرحهای افزایش بارش،انجام مجموعهای از مطالعات و بررسیهای پژوهشی و علمی است که بدین طریق شرایط و توانهای بالقوه و بالفعل مکانهای مختلف جغرافیایی،جهت اجرای موفقیتآمیز طرحهای مذکور،مورد شناخت و ارزیابی منطقی و آگاهانه قرار میگیرد.یکی از عوامل بسیار ضروری در مطالعه و شناخت جایگاه مناسب بارورسازی ابرها، مطالعه وضعیت بارش در آن منطقه است.
در این مقاله با تأکید بر اقلیمشناسی بارش،برخی از ویژگیهای طبیعی بارش در استان یزد، جهت تعیین فرصتهای زمانی-مکانی اجرای طرحهای افزایش بارش و ایجاد یک بستر و زیربنای علمی لازم برای اجرای طرحهای فوق،مطالعه و تحلیل شده است.
بدین منظور با استفاده ا دادههای بارش روزانه 42 ایستگاه هواشناسی استان یزد در یک دوره آماری 20 ساله(1380-1360)،ابتدا توزیع مکانی بارش از طریق ترسیم نقشه منحنیهای همبارش بررسی شده است.سپس توزیع زمانی بارش،فراوانی دورههای بارانی به وسیله گروههای کمی بارشی،تعداد روزهای متوالی بارش و تعداد روزهای بارشی برای هر ایستگاه و استان مطالعه شده است.در پایان پس از تحلیل نتایج،حاصله،مناسبترین فاصله زمانی و بهترین محدوده مکانی برایس اجرای طرحهای افزایش بارش در استان یزد پیشنهاد گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"در مناطق خشک که میزان متوسط سالانه بارش آنها بیش از 300 میلیمتر بوده و بهطور عمده در طول سه تا پنج ماه از سال ریزش نماید،میتواند به عنوان مکانی مناسب جهت اجرای طرحهای افزایش بارش مورد ارزیابی قرار گیرند و نواحی با بارش متوسط سالانه کمتر از 250 میلیمتر در این مناطق برای باروری ابرها مناسب نیستند(سازمان هواشناسی جهانی،1979).
از آنجایی که در مناطق خشک و نیمهخشک منحنیهای همبارش 300 میلیمتر و بیشتر که در طرحهای افزایش بارش به عنوان یک ملاک و امتیاز مثبت مورد توجه قرار میگیرد و این منحنیهای پرارزش بر ارتفاعات شیرکوه به ویژه دامنههای جنوبی و غربی (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 1:نقشه توپوگرافی و موقعیت ایستگاههای منطقه مورد مطالعه (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 2:نقشه میانگین بارش سالانه منطقه به میلیمتر آن انطباق دارند،بنابراین،این مناطق جهت اجرای طرحهای مذکور مناسبتر خواهند بود.
جدول 5:میانگین درصد توزیع فراوانی بارشهای 1 روزه تا 5 روزه و بیشتر در برخی ایستگاههای استان یزد در طول دوره آماری موردنظر* (به تصویر صفحه مراجعه شود) (*)یافتههای تحقیق 4-2-مدت دورههای مرطوب در طول ماههای بارشی نتایج مطالعه طبقهبندی دورههای مرطوب در ماههای بارشی و سرد سال (آذر تا فروردین)در ایستگاههای استان یزد نشان میدهند که حدود 90 درصد بارش اکثریت ایستگاهها را بارشهای یک و دو روزه تشکیل میدهند بیشترین آنها مربوط به نواحی پست و کمترین آنها اختصاص به نواحی کوهستانی بلند دارد."