چکیده:
یکی از آثاری که در طول تاریخ بارها استنساخ شده و نسخ گوناگونی از آن به دست ما رسیده، غزلیات شمس اثر مولانا جلالالدین محمد است. جامعترین تصحیح موجود از این اثر، به حدود نیم قرن پیش برمیگردد که بدیعالزمان فروزانفر بدین کار همت گمارده است. از میان نسخ متعدد غزلیات شمس ـ چه نسخههایی که فروزانفر در اختیار داشته و معرفی کرده و چه نسخههایی که در دسترس ایشان نبوده است ـ تا اواخر قرن نهم، 12 نسخه، ترقیمه دارد. در این تحقیق، اجزای مختلف این ترقیمهها اعم از زبان ترقیمه، تاریخ کتابت، نام کاتب و... مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از مهمترین کارهایی که در زمینة نسخهشناسی بایسته است، ارائة تصاویر ترقیمهها به مخاطبان است؛ هرچند این مسأله در فهرستنگاری نسخ خطی تا به امروز رعایت نشده است. در این پژوهش پس از بررسی دقیق اجزای مختلف ترقیمهها به نکاتی دست یافتیم که پیش از این مغفول مانده بود؛ از آن میان میتوان به ترقیمة نسخة قرهحصار اشاره کرد که اختلافهایی در خواندن تاریخ این ترقیمه وجود داشت؛ اما به کمک شواهد درونی و بیرونی تاریخ صحیح ترقیمه استخراج شد و از این طریق قدیمیترین نسخة ترقیمهدار، مشخص و معرفی گردید.
خلاصه ماشینی:
"از این رو پس از نگاهی اجمالی به تاریخ ترقیمهها در جدول زیر، به بررسی هریک از نسخهها به صورت جداگانه میپردازیم: فهرست تاریخی ردیف محل نگهداری شماره تاریخ 1 قرهحصار 4340ف سبت خامس عشره شهر الله الاصم رجب سنه ثلث و سبعمائه (703) 2 حالت افندی 558ف آخر ماه مبارک ربیعالاول تاریخ سال هفده و هفصد (717) 3 بلدیه استانبول 19ف اوایل شهر رمضان المبارک سنه ثلث و عشرین و سبعمایه (723) 4 گدک احمدپاشا 1605 اوایل شهر الله رمضان المبارک بتاریخ سنه سبع و عشرین و بسعمائه (727) 5 موزة قوینه 68و69 غره ربیع الآخر لسنه سبعین و سبعمائه (770) 6 موزة بریتانیا 862ف غره جمادی الآخر سنه اربع و سبعین و سبعمایه (774) 7 مجلس 2443 بسال هشتصد و هفده ربیعالاول از مه بود (817 11) 8 کتابخانه ملک 5042 غره جمادی الاولی 839 9 کتابخانه ملی وین 76ف رابع محرم الحرام سنه خمس اربعین و ثمنمائه الهجریه (845) 10 مجلس 2657 بتاریخ عاشر شهر رمضان المعظم سنه ثلث ستین و ثمانمائه (863 12) 11 مجلس (اسرارنامه) 16291 شهور سنه ست و تسعین و ستمائه (696) 12 مورخ 654؟ ـ یوم الاربعا فی اواسط شهر جمادیالآخر لعام اربع و خمسین و ستمائه (654) از میان دوازده نسخة موجود ظاهرا قدیمیترین نسخهها مربوط به قرن هفتم بوده است، یعنی مورد یازدهم و دوازدهم؛ اما در ادامه اصالت این دو نسخهرا مورد بررسی قرار خواهیم داد: 3."