چکیده:
معصومان، به عنوان تبیین کنندگان کلام وحی، در گفتار و رفتار خود شیوه-هایی را برای انتقال مفاهیم تربیت دینی به کارگیری می نمایند که با بررسی احادیث ایشان این شیوه ها را، البته در شرایط گوناگون انتقال پیام، می توان استخراج و دسته بندی نمود.هدف از تدوین این نوشتار استخراج و دسته بندی بعضی از شیوه های انتقال مفاهیم تربیتی در گفتار و رفتار امام رضا است؛ با لحاظ این مطلب که این شیوه ها در ابواب مختلف حدیثی امام و نه صرفا ابواب تربیتی احادیث ایشان موجود است.این نکته مورد تاکید است که دوران امامت آن حضرت، به ویژه تنوع سه دوره مختلف و به تبع آن مخاطبان مختلف دوره ها، می تواند الگویی برای شیوه رفتاری مدیران در عصر حاضر باشد.در این مقال به شیوه هایی همچون استفاده از دعا، بهره گیری از رسانه شعر، بهره گیری از شیوه استدلال و نیز پرسش و پاسخ با مخاطب اشاره شده است.همچنین در رفتار ایشان نکاتی موجود است که به این انتقال موثر کمک می نماید. از آن جمله است توصیه به جلوگیری از افراط و تفریط در رفتار مردم، توصیه به مرزبندی در ارتباطات به شیعیان، صبر در ارتباطات برای تکمیل این فرایند، توجه امام به سطح فهم مخاطب و ارائه تدریجی اطلاعات به مخاطب.مفاهیم تربیتی در گفتار و رفتار امام رضا( است؛ با لحاظ این مطلب که این شیوهها در ابواب مختلف حدیثی امام( و نه صرفا ابواب تربیتی احادیث ایشان موجود است.این نکته مورد تاکید است که دوران امامت آن حضرت، به ویژه تنوع سه دورة مختلف و به تبع آن مخاطبان مختلف دورهها، میتواند الگویی برای شیوة رفتاری مدیران در عصر حاضر باشد.در این مقال به شیوههایی همچون استفاده از دعا، بهرهگیری از رسانة شعر، بهرهگیری از شیوة استدلال و نیز پرسش و پاسخ با مخاطب اشاره شده است.همچنین در رفتار ایشان نکاتی موجود است که به این انتقال موثر کمکمینماید. از آن جمله است توصیه به جلوگیری از افراط و تفریط در رفتار مردم، توصیه به مرزبندی در ارتباطات به شیعیان، صبر در ارتباطات برای تکمیل این فرایند، توجه امام به سطح فهم مخاطب و ارائة تدریجی اطلاعات به مخاطب.
خلاصه ماشینی:
به علاوه در این دوران که بعد از دوره قیام عاشورا از یک طرف و سوی دیگر با امامت صادقین( شرایطی دیگر را فراروی امام رضا( قرار داده بود که با لحاظ آن شرایط و نیز دوران خاص حکومت مأمون در خصوص تعامل باشرقیترین مرزنشینان با حکومت اسلامی و دوستداران پاک و خالصاهلبیت( در خطه خراسان دارای نکاتی ارزنده در واکاوی رفتار تربیتی امام( فراروی جستجوکنندگان احادیث اهل بیت( است.
امام رضا( در مناظرهای که با علمای اهل سنت ترتیب داده شده بود ضمن به خرج دادن حوصله بسیار در طول مناظره و نقل شواهد گوناگون از احادیث مورد قبول اهل بیت( و عامه در فرازی به روایتی از پیامبر( اشاره میفرماید که طی آن هنگامی که آیة 23 سورة شوری4 بر پیامبر( نازل شد، ایشان در میان مردم خطبه خواند و پس از حمد و ثنای خداوند فرمود: «ای مردم خداوند بر شما امری را واجب گردانیده؛ آیا میتوانید امر پروردگار را انجام دهید؟ در این هنگام مردم سکوت کردند و جواب آن حضرت را ندادند، پیغمبر اکرم( روز بعد بار دیگر سخن خود را تکرار کرد و کسی جواب نداد، روز سوم نیز خطبه خواند و فرمود شما باید امر خداوند را اطاعت کنید، مردم باز سکوت کردند، پیغمبر( فرمود: خداوند متعال از شما طلا و نقره و یا مأکول و مشروب نخواسته است، گفتند: پس در این صورت قبول کردیم، و لیکن اکثر آنها به گفتة خود وفا نکردند» (ابن بابویه، 1378، 2، 324ـ325).