چکیده:
مطالعه و بررسی ظروف سفالی ایران، افزون بر آشنایی با فرهنگ ها در سلسله ها و ادوار مختلف، تداوم تاثیرات این هنر را در هر دوره آشکار می سازد. شیوه های ساخت و تزیین (به ویژه درخصوص نقوش به عنوان عنصر اصلی تزیینی در سفالینه ها) بارزترین اسناد تداوم تاثیرات در این اشیا هستند. در مقاله پیش رو با مطالعه و مقایسه تعدادی از سفالینه های صفوی و قاجار تاثیرات شیوه های ساخت و تزیین و همچنین تاثیرات طرح و نقش سفالینه های صفوی بر ظروف سفالی و سرامیکی قاجار بررسی می شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در میان انواع ظروف سفالی و سرامیکی تولید شده در دوره صفوی شیوه ساخت و تزیین ظروف سفیدآبی، ظروف فیروزه ای با تزیینات قلم سیاه (دسته اول از ظروف کوباچه) و ظروف زرین فام و ظروف گامبرون در دوره قاجار تداوم داشته اند و تاثیرات آن ها در شکل، رنگ و طرح و نقش نمونه های قاجاری کاملا ملموس است. اما در میان انواع سفالینه های قاجار گروهی از ظروف سرامیکی پلی کروم نیز به میزان زیادی در این دوره تولید شده اند که، اگرچه ازنظر شیوه ساخت تغییر چندانی نکرده اند، ازنظر نقش و رنگ و شیوه طراحی با ظروف پلی کروم صفوی تفاوت دارند و ویژگی های مختص دوره قاجار را به نمایش می گذارند. البته طرح و نقش برخی از نمونه های تولید شده این نوع سفالینه در دوره احیاگری نیز موضوعاتی ملهم از تاریخ و سفالینه های صفوی دارند. ظروف شبیه سازی شده از چینی های مینایی چین نیز قسمت عمده ای از تولیدات این دوره اند که در دوره صفوی تولید نمی شده اند. همچنین کپی های ظروف ایزنیک برای مجموعه داران اروپایی گروه دیگری از تولیدات این دوره اند. روش این تحقیق توصیفی، تحلیلی و تطبیقی بوده و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای و همچنین براساس مطالعات میدانی استوار است.