چکیده:
هدف این پژوهش تحلیل فعالیتهای نئوتکتونیکی حوضههای زهکشی دامنه شمالی رشته کوه بزقوش (شمال غرب ایران) با استفاده از روشهای ژئومورفولوژیکی (شواهد مورفوتکتونیکی و شاخصهای ژئومورفیک) است. برای دستیابی به این هدف، علاوه بر بازدیدهای میدانی و مطالعه عکسهای هوایی، پنج شاخص ژئومورفیک در 20 حوضه دامنه شمالی رشته کوه بزقوش محاسبه شدند. محاسبه شاخصها با استفاده از نقشههای توپوگرافی (50000: 1)، نقشههای زمینشناسی (100000: 1) و عکسهای هوایی (20000: 1) منطقه انجام گرفت. نقشهها با استفاده از نرم افزار ArcGIS ترسیم شدند. نتیجه تحلیل شاخصها نشان میدهد که 40 درصد حوضههای زهکشی دامنه شمالی رشته کوه بزقوش بویژه در بخشهای میانی آن، دارای فعالیت تکتونیکی زیاد هستند. 35 درصد منطقه مورد مطالعه که حوضههای زهکشی بخشهای شرقی و برخی حوضههای میانی را دربرمیگیرند دارای فعالیت تکتونیکی متوسط هستند و در 25 درصد بقیه حوضهها که به نواحی غربی رشته کوه بزقوش مربوط میشوند، فعالیت تکتونیکی کم است. پدیدههایی مانند پرتگاههای گسلی، مخروطافکنههای چند نسلی، درههای خطی، آبشارها، چشمههای آبگرم و آبسرد، از جمله شواهد مورفوتکتونیکی هستند که بهوفور در حوضههای با فعالیت زیاد و متوسط تکتونیکی در دامنه شمالی رشته کوه بزقوش دیده میشوند.
خلاصه ماشینی:
"جدول4) مقادیر متوسط شاخص SL در حوضههای شمالی بزقوش و طبقه هر کدام از نظر تکتونیکی ردیف حوضهها SL طبقه فعالیت تکتونیکی 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 وانق چای شکردره چای عبدل آبادچای ییلاق چای جلدهباخانچای اردهاچای شالقونچای چمنچای بیجندچای هریسچای اسبفروشانچای سردهاچای جهیزدانچای دامنجانچای ابرغانچای آناقیزچای منکرآبادچای بهرمانچای ایوقچای شربیانچای 4/266 25/419 66/347 95/521 16/506 27/476 13/327 2/506 91/353 03/353 65/408 65/432 51/302 99/345 99/200 62/178 37/172 72/202 5/190 6/163 فعالیت کم نیمه فعال نیمه فعال فعال فعال نیمه فعال نیمه فعال فعال نیمه فعال نیمه فعال نیمه فعال نیمه فعال نیمه فعال نیمه فعال فعالیت کم فعالیت کم فعالیت کم فعالیت کم فعالیت کم فعالیت کم - Troiani and Dell Seta الف) ب) // ج) د) // شکل 5) نیمرخ طولی و شاخص شیب طولی برخی رودخانههای شمال رشته کوه بزقوش الف) ییلاقچای ب) جلده باخان چای ج) اسبفروشانچای د) شربیانچای Ev = آندزیت و تراکی آندزیت ائوسن Mgm = مارن گچدار و نمکدار میوسن Sn = سینیت Qt2 = پادگانههای آبرفتی جدید OM = کنگلومرا، ماسه سنگ، مارن اولیگوسن Ml = آهک میوسن F = گسل در بینظمیهای نیمرخ طولی رودخانههای مذکور، بالاآمدگی بستر رودخانه در محل قطع شدگی بوسیله گسل، بسیار مشهود بوده و شیب زیادی را ایجاد کرده است.
ارزیابی نسبی فعالیتهای تکتونیکی در حوضههای زهکشی دامنه شمالی رشته کوه بزقوش نتایج بدست آمده از محاسبه شاخص (Iat) در منطقه مورد مطالعه نشان میدهد که اکثر حوضهها، دارای فعالیت تکتونیکی متوسط و زیاد میباشند (جدول6) و اغلب حوضههای غربی و همچنین شرقیترین حوضه (وانقچای) در دامنه شمالی بزقوش از نظر حرکات تکتونیکی دارای فعالیت کم هستند."