چکیده:
جمهوری اسلامی ایران، پس از تجاوز رژیم بعثی عراق، در سال 1359 درگیر جنگی طولانی شد. این دفاع مقدس، علاوه بر آثار و برکات بیرونی، دستاوردهایی نیز درون نظام اسلامی بر جای گذاشته است. تبیین دستاوردهای فرهنگی این دفاع مقدس از ضروریاتی است که میتواند بنمایة تعیینکنندة استراتژی حرکت و روند آتی انقلاب تلقی شود. یکی از اثربخشترین روشهای آشناسازی جوانان نسل سوم انقلاب با دستاوردهای جنگ تحمیلی و ترویج فرهنگ پایداری دفاع مقدس، حضور آنان در مناطق عملیاتی هشت سال دفاع مقدس، مشاهدة آثار بهجایمانده از آن دوران از نزدیک، و درک فضای معنوی این مناطق است. به استناد ارقام موجود، اشتیاق جوانان به چنین سفرهایی، که در کشور ما «راهیان نور» و در ادبیات علمی «گردشگری مناطق جنگی» خوانده میشوند، در سالهای اخیر بیش از پیش افزایش یافته است. این مقاله، با هدف بررسی انگیزة گردشگران از سفر به مناطق جنگی و طبقهبندی آنان، به منظور کمک به انتقال فرهنگ پایداری تهیه شده است. اطلاعات لازم از منابع کتابخانهای، مصاحبه با کارشناسان، و پرسشنامة تکمیلشدة بازدیدکنندگان به دست آمده است. جامعة آماری پژوهش شامل همة ایرانیانی است که از مناطق جنگی کشور بازدید کردهاند و به کمک روش نمونهگیری گلولهبرفی 152 نفر از آنان بهمنزلة نمونه پرسش شدند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مهمترین گروه بازدیدکنندگان مناطق جنگی ایران را گردشگران زیارتی ـ یادبودی و گردشگران فرهنگی ـ میراثی تشکیل میدهند. عمدة این گردشگران با انگیزههای ملی و مذهبی به بازدید مناطق جنگی میروند و علاقة وافری به شنیدن رشادتهای جنگاوران و ناشنیدهها دربارة آن دارند. نتایج این تحقیق میتواند در مدیریت گردشگران و برنامهریزی برای ارتقای دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی گردشگری جنگ، کاربرد داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
عـلاوه بـر چالش های پیروزی نظام فرهنگی ، کشور از درون نیز با چـالش هـای مهمـی روبـه رو بـوده است ؛ برخی از این چالش ها عبارت اند از: برنامه ریزی فرهنگی و مطالعات و پژوهش هـای علمی ناکارامد بخشی از مدیران فرهنگی در حوزة نظر و عمل ، تبلیغات فرهنگـی منفـی از درون همچون ارائة تصویری غیر هنرمندانه و کلیشه ای از دستاوردها و ارزش های فرهنگی انقلاب و دفاع مقدس ، نشناختن مخاطب و نیازها و علایق او، فقدان وحدت رویه در میان نهادهای فرهنگی و کالاهای فرهنگی و رسانه هایی که از آن سوی مرزهـا فضـای فرهنگـی کشور را به سوی تخریب و فسادآفرینی سوق می دهند (جانقربان ، ١٣٨٦).
٦ رهیافت های اصلی توسعة گردش گری جنگ الف ) مفروض کردن جنگ و یادمان هـای بـه جـای مانـده از جنـگ بـه منزلـة منبـع توسـعة گردش گری ، به ویژه گردش گری فرهنگی ؛ ب) مدنظر قراردادن توسعة گردش گری جنگ به منزلة یکی از عوامل توسعة اقتصادی کشور (با استفاده از درآمدهای حاصل از بازدید گردش گران از مناطق جنگی ) در دوران پس از جنگ ؛ ج) توسعة گردش گری جنگ به منزلة عاملی برای حفظ ارزش ها، خاطرات ، و افتخارات جنگ .
بـه منظـور رفـع ایـن محدودیت و شناخت هر چه بیش تـر بازدیدکننـدگان منـاطق جنگـی ، لازم اسـت علـل و انگیزه های بازدید از مناطق جنگی ایران بررسی شود و بر اساس نتایج راهکارهایی به منظور ترویج اثربخش دستاوردهای دفاع مقدس ارائه شود.