چکیده:
با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و روی کار آمدن دولت یازدهم، چشمانداز جدیدی پیش روی جمهوری اسلامی ایران، به ویژه در جهت حل و فصل مسئله هستهایاش قرار گرفته که در این مقاله به بررسی آن میپردازیم. گرچه دیدگاه کارشناسان و ناظران داخلی و بینالمللی در این زمینه متفاوت است و هر دو رویکرد خوشبینانه و بدبینانه را در این زمینه میتوان شاهد بود، اما استدلال نویسنده این است که انتخاب آقای روحانی به ریاست جمهوری ایران باعث تقویت زمینههای تعامل و در نتیجه افزایش امکان حل و فصل مسالمتآمیز پرونده هستهای جمهوری اسلامی ایران شده است. مقاله با مروری روشمند بر دیدگاههای نظری و با مقایسه مواضع کشورهای مرتبط با برنامه هستهای ایران قبل و پس از انتخابات ریاست جمهوری 1392، به دنبال تحلیل و تبیین افقهای جدید پیش روی جمهوری اسلامی ایران در تعامل با محیط بینالمللی بر سر برنامه صلحآمیز هستهای است.
خلاصه ماشینی:
در واقـع ، هرچنـد سياسـت اعمـال فشـار و تهديد همواره بخشي قابل توجه از استراتژي غرب براي نتيجه گرفتن از مذاکره با ايران بـر سـر برنامه هسته اي آن بوده است ، اما قبل از دور اول مذاکرات ايران و ١+٥ در آلماتي قزاقستان کـه روزهاي ٧ و ٨ اسفند ١٣٩١ (٢٧ و ٢٨ فوريه ٢٠١٣) برگزار شد، اين فشـارها و تهديـدات تـا حدي فروکش کرد تا شايد بدين ترتيب امکان افزايش تعامل ميان ايران و غرب فراهم شود.
در مجموع ، با وجود اينکه مواضع کشورها و همچنين ديـدگاه کارشناسـان و تحليـل گـران مرتبط با موضوع هسته اي جمهوري اسلامي ايران قبل از انتخابات رياسـت جمهـوري يـازدهم متنوع و متفاوت بود و بايد بين مواضع روسيه و چين از يک سو و آمريکا، اروپـا و اسـرائيل از ١٣٤ سوي ديگر تفاوت قايل شد، اما خط فکري برجسته در طيف دوم اغلب مبتنـي بـر توسـل بـه اقدام نظامي، تهديد نظامي و تشديد فشار و تحريم بود.
در چنين فضايي که اميد براي حل و فصل ديپلماتيک مسئله هسته اي ايـران در حـال افـزايش بود، سياستمداران و ديپلمات هاي برجسته غربـي چـون يوشـکا فيشـر (٢٠١٣ ,Fischer)، خـاوير سولانا (٢٠١٣ ,Solana) و جک اسـتراو (٢٠١٣ ,Straw) نيـز بـا تأکيـد بـر نگـاه خـوش بينانـه ، از ضرورت توجه مقامات غربي براي استفاده از فرصت حضور روحاني سـخن بـه ميـان آوردنـد و حتي سخنگوي وزارت خارجه آمريکا نيز ضمن تأکيد بـر مـذاکره اعـلام کـرد «روي کـار آمـدن حسن روحاني فرصتي است تا ايران به سرعت در جهت رفع نگرانيهـا دربـاره برنامـه هسـته اي خود حرکت کند» (٢٠١٣ ,Psaki).
Perkovich, George and Silvia Manzanero (2005), “Iran Gets the Bomb; Then What?”, in: Sokolski, Henry and Patrick Clawson (eds), Getting Ready for a Nuclear-ready Iran, Carlisle: Strategic Studies Institute, U.