خلاصه ماشینی:
بهتر آن است که ما در این نوشتار و باتوجه به محدودیتهای حجمی یک مقاله،خود را تنها به بخشی از این دستمایهها محدود کنیم و با تکیه بر خاستگاه ادبی آیینی،به شکلی نظامیافته به مبحث خاستگاه نمایش در ایران بپردازیم؛ در این رهگذر میتوان از منابعی که بهطور غیرمستقیم با نمایش سروکار دارند نیز استفاده کرد و این تا حدودی معضل فقر منابع را حل میکند.
زمانی که در باب آیینهای یونان باستان سخن میرانیم،به راحتی میتوانیم از پس تمام حواشی،یک مجموعهی آیینی را بیرون بکشیم و ارتباط آن را با پیدایی تئاتر بررسی کنیم؛این مجموعهی آیینی چیزی نیست مگر مراسم دیونیزوس حال آنکه در ایران،بهعنوان سرزمینی که از ابتدا مورد تهاجم اقوام گوناگون بود یافتن سرمنشأیی یگانه برای آیینها، امری ناممکن مینماید.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) آیینهای اقوام بومی اطلاعات ما در باب فرهنگ و تمدن اقوام بومی که پیش از آخرین کوچ آریاییها در این سرزمین میزیستهاند،محدود و مختصر است؛در واقع به علت فقدان منابع مکتوب،مختصر اطلاعات خود را به ناچار از دست ساختههای بازمانده از این دوران مییابیم و تا آنجا که به این مبحث مربوط میشود کشف میکنیم که اقوام مورد بررسی،در فضایی مادرسالارانه و با اقتصادی مبتنی بر کشاورزی میزیستهاند: پس از خشک شدن دریای بزرگی که فلات ایران را فراگرفته بود و پس از دوران خشکی که هنوز ادامه دارد،در حدود پانزده تا بیست هزار سال پیش از میلاد،در زمینهایی که از آب بیرون آمده بودند و به واسطهی خاک رسوبی رودخانهها،حاصلخیز گشته بودند،مردمی در کنار کوههای جنگلی در غارها میزیستند[...