چکیده:
هیجده سال پس از انعقاد کنوانسیون منع شکنجه، جامعة بینالمللی تصمیم گرفت که
پروتکلی را تصویب و به کنوانسیون مزبور منضم نماید که هدفش پیشگیری از ارتکاب جرم
شکنجه است. البته پیشگیری پدیدة جدیدی نیست، اما رویکرد به آن جدید مینماید. اگر
در گذشته، پیشگیری بر شناخت شخصیت مجرم مبتنی بود، امروز بر مبنای قربانی و
بزهدیده استوار است. در این رویکرد، کنترل و ابتکار جای مجازات را گرفته است.
پروتکل مصوب 2002 م. نیز با این رویکرد در صدد پیشگیری از ارتکاب جرم شکنجه
میباشد. پروتکل مزبور برای دستیابی به این مهم به پیشبینی دو دسته سازوکار
مبادرت کرده است که دستة نخست از سوی خود پروتکل در قالب «زیرکمیتة پیشگیری از
شکنجه» ایجاد میشود، در حالی که سازوکارهای دستة دوم در قالب نهاد یا نهادهای ملی
باید از سوی دولتهای عضو پروتکل ایجاد گردد.
خلاصه ماشینی:
"com انعقاد این پروتکل، به ویژه ایجاد زیرکمیتة پیشگیری از شکنجه، اعمال غیرانسانی و تحقیرکننده، نشان میدهد که صرف وجود کمیتة منع شکنجه که بر اساس معاهدة 1984 نیویورک به وجود آمده است، برای جلوگیری از ارتکاب جرم شکنجه کافی نیست و جامعة بینالمللی نیز تمایل دارد که از وقوع این جرم تا جایی که امکان دارد، جلوگیری کند.
[1] در این جستار، ابتدا مفاهیم بنیادین مندرج در پروتکل مزبور و سپس سازوکار بینالمللی و سرانجام، سازوکارهای ملی ایجاد شده توسط آن سند برای پیشگیری از ارتکاب جرم شکنجه و سایر مجازاتها یا رفتارهای ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرکننده مورد مطالعه قرار میگیرد.
وین مورد قبول دولتها قرار گرفته است، به نظر میرسد بتوان آن را بیانگر اعتقاد جامعة جهانی به لزوم ایجاد سازوکارهایی برای پیشگیری از ارتکاب جرم شکنجه و سایر مجازاتها و رفتارهای ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرکننده دانست؛ به عبارت دیگر، این سند جلوة «Opinio Juris» جهانی در این قلمرو میباشد.
فصل دوم: سازوکارهای به کار گرفته شده در نهاد پیشگیری از شکنجه و سایر مجازاتها و رفتارهای ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرکننده همانطور که پیش از این گفته شد، پروتکل 18 دسامبر 2002 دو دستة سازوکار بینالمللی و ملی پیشبینی کرده است که در این قسمت به تفصیل بیشتری مورد بررسی قرار میگیرد.
وجود سازوکارهای ملی از این نظر حائز اهمیت است که آنها با ساختار و فرهنگ داخلی کشورها آشنا میشوند؛ از این رو، بهتر میتوانند به هدف پروتکل که همانا پیشگیری از ارتکاب جرم شکنجه و سایر مجازاتها و رفتارهای ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرکننده است، جامة عمل بپوشانند."