چکیده:
قانون بانکداری اسلامی در ایران در سال ١٣٦٢ به تصویب رسید و براساس آن بانک ها ملزم شدند در مـدت سه سال تمام عملیات بانکی خود را در قالب بانکداری بدون ربا انجام دهند. در کشور پاکـستان بـرای رشـد بانکداری اسلامی سه استراتژی یعنی تاسیس بانک های کاملا اسلامی نوپا با مشارکت بخش خـصوصی ، ایجـاد بانک های تجاری به عنوان مکمل بانک های اسلامی ، ایجاد یک باجه مخصوص عملیات بانکداری اسـلامی در تمام شعب بانک های تجاری را در دستورکار قرارگرفت . در کشور مالزی نیز در سال ١٩٩٣ طرحی تحت عنوان طرح بانکداری بدون ربا به اجرا درآمد و در سال ١٩٩٦ بانک ملی مالزی با هدف انتشار جزئیات عملیات بانکداری اسلامی (ترازنامه ، حساب سود و زیان ) صورت مالی را به عنوان الگـو بـرای نهادهـای بـانکی ارائـه دهنـده خـدمات بانکداری اسلامی منتشر کرد. همچنین ، شورای ملی مشورتی بانکداری اسلامی مالزی در سـال ١٩٩٧ تاسـیس شد. در نهایت از نظام بانکی کشور مالزی سیستم بانکداری دوگانه یا دو سویه می توان نام برد. کشور انگلـیس نخستین کشور غربی است که به تاسیس بانکداری خرد براساس قوانین اسلام اقدام نمود. بر این اساس ، بانک اسلامی بریتانیا با تـصویب FSA در سـال ٢٠٠٤ تاسـیس شـد. کـشورهای دیگـر نظیـر مـصر، اردن ، سـودان ، عربستان سعودی ، بنگلادش و ترکیه نیز دارای یک یا چند بانک اسلامی در سیستم بانکی خـود هـستند کـه در این بانک ها عملیات بانکی براساس قوانین شریعت انجام می گیرد و مبنی بر سه اصـل تـسهیم سـود و زیـان و اصلی مبتنی بر هزینه و دستمزد و اصل خدمات بدون بهره می باشد. اگرچه منظور از طرح مباحث بانکداری اسـلامی در سایر کشورها الگوبرداری کامل از آنها نیست ، لذا تجربیات سایر کشورها می تواند برای نظام بانکی کـشور راهگـشا باشد و با بهره گیری از این تجارب در طرح تحول نظام بانکی کشور تا حدی از ابهامات و مشکلات موجود کاسته شود، لذا در این مقاله چگونگی فعالیت بانک های اسلامی در کشورهای منتخب مورد بررسی قرار گرفته است .
خلاصه ماشینی:
اگرچه منظور از طرح مباحث بانکداري اسـلامي در ساير کشورها الگوبرداري کامل از آنها نيست ، لذا تجربيات ساير کشورها مي تواند براي نظام بانکي کـشور راهگـشا باشد و با بهره گيري از اين تجارب در طرح تحول نظام بانکي کشور تا حدي از ابهامات و مشکلات موجود کاسته شود، لذا در اين مقاله چگونگي فعاليت بانک هاي اسلامي در کشورهاي منتخب مورد بررسي قرار گرفته است .
براي رشد بانکداري اسلامي در پاکستان بانک مرکزي اين کشور سه استراتژي را بطور پيگيـر در دستورکار خود قرار داده است : تأسيس بانک هاي کاملا اسلامي نوپا با مشارکت بخش خصوصي ايجاد بانک هاي تجاري به عنوان مکمل بانک هاي اسلامي ايجاد يک باجه مخصوص عمليات بانکداري اسلامي در تمام شعب بانک هاي تجاري در راستاي بانک هاي کاملا اسلامي در اوايل دسامبر سال ٢٠٠١ بانـک مرکـزي پاکـستان جزئيـات و معيارهاي تشکيل بانک هاي تجاري اسلامي منطبق با اصول اسلامي در بخش خصوصي را منتشر کرد.
تجهيز و تخصيص منابع مالي در بانکداري اسلامي مالزي شيوه هاي تأمين مالي در نظام بانکداري اسلامي در مالزي عبارتند از: − مضاربه - مشارکت (بر اساس اصل تسهيم سود و زيان ) − مرابحه ، اجاره ، خريد دين ، اجاره به شرط تمليک ، کفالت وکالت ، حواله ، اجرت ، فروش اقساطي − قرض الحسنه (بهاي خدمات ) − رهن - وديعه (اصل تابعه يا کمکي ) مالزي از چند مفهوم بانکداري اسلامي در طرح بانکداري بـدون ربـا اسـتفاده مـي کنـد کـه بـا وجود تفاوت هاي اسمي در عنوان با مفاهيم مورد استفاده در عقود اسـلامي بانکـداري بـدون ربـا در ايران ماهيتا منطبق مي باشد.