چکیده:
سیاست نامه نویسی شیوهای است که به وسیله آن راهها و
شیوههای حفظ اقتدار و مشروعیت قدرت سیاسی ارائه میشود. در آن
هم راهها و ابزارها و شیوهها شناسایی شده و به حاکم و سلطان ارائه
میشود و هم آنچه به تضعیف یا از بین رفتن قدرت منجر میشود
تحت عنوان آفات قدرت سیاسی به حاکم یادآوری میشود تا قدرت
حاکم هرچه بیشتر نزد مردم توجیهپذیر شود؛ بنابراین کانون تفسیر
سیاست نامه نویسان، قدرت حاکم است. اینان تفاسیر و توجیهات
خود را مبتنی بر اصولی چون توأمانی دین و سیاست، عدالت، اخلاق و
دین، تجربیات پیشینیان و پند و حکمت قرار میدادند. آنچه سیاست
نویسان را در روش خود از دیگران متمایز میکرد، توجیه واقعیتهای
سیاسی - اجتماعی زمانه و تجربه گذشتگان بود.
خلاصه ماشینی:
"خواجه نظام الملک، از نام آوران و معروفترین سیاست نامه نویسان، تمام سعی و هم خود را صرف بیان راه و رسم فرمانروایی و «بهترین شیوه حفظ قدرت سیاسی» کرد و در این راستا تمام شؤون حیات اجتماعی را در خدمت آن قرار داد، نظیر این که از نظر خواجه نظام الملک، دیانت در خدمت سیاست و مشروعیت آن قرار میگیرد، یعنی دیانت وسیله مشروعیت بخشی به قدرت سیاسی حاکم و قوام ملک و مملکت میشود.
24 در فلسفه نظری سیاست نامه نویسان اعتقاد بر این بود که افراد جامعه دارای مراتب مختلف صنفی هستند و عدالت در آن است که هرکس در مرتبه و صنف خود باشد و اگر کسی در غیر از صنف و مرتبه خود بود ظلم به خود و به جامعه تلقی میشد.
واقع گرایی و فلسفه سیاست مبتنی بر قدرت سیاست نامه نویسان با نظر به حیات سیاسی جوامع و فراز و فرود دولتها و سلاطین، مطالعاتشان از نوعی «واقع بینی»، برخاسته از تجربه برخوردار است؛ نمونه بارز آن کلیله و دمنه است که در آن آمده است: ملک گفت...
توجه به واقعیات قدرت سیاست نامه نویسان به طور عموم مشغول به کارهای درباری و دیوانی و صاحب مناصب وزارت و دبیری بودند؛ از اینرو اینان در متن حوادث و وقایع سیاسی و معضلات و مشکلات حکومت و دولت قرار میگرفتند و ذهنشان مشغول چاره اندیشی برای آنها بود.
. 33 سیره سیاست نامه و اندرزنامه نویسان بر آن بوده است که هر آنچه به تجربه در امر مملکت داری و حفظ و ثبات آن ثابت شده است، یک اصل ثابت ملک داری تلقی کرده و نزد آنان که بدان نیاز دارند، ابراز کنند."