چکیده:
محققان جدید، هنگام بحث درباره تجار بومی ایران عصر صفوی عمدتا حوزه بحث را به ارامنه منحصر و محدود میکنند، حال آن که آنها به هیچ وجه تنها تاجران بومی نبودند که به معاملات مالی وتجاری اشتغال داشتند.این مقاله, ارامنه را همراه با سایر گروههای تجارت پیشه، همانند یهودیان، بانیان ]تجار هندی[ و مسلمانان که درتجارت بومی ایران فعال بودند، از سه منظر متفاوت بررسی میکند. بخش اول، مروری است بر انواع فعالیتهای این گروهها، شناخت آنها و اینکه یهودیان علاوه بر بانک داری در تجارت کالا به نقاط دوردست نیز فعال بودند. مسلمانان در کار حمل و نقل، نقشی اساسی ایفا کرده و همچنین برای تجار خارجی که در ایران مشغول فعالیت بودند، اعتبار فراهم میکردند. بخش دوم، به موضوعی میپردازد که توجه زیادی را در مطالعات مغولشناسی ]تیموریان یا گورکانیان هند[ به خود معطوف داشته، اما در متون دوره صفوی از آن غفلت شده است و آن عبارت است از موقعیت تجار در جامعه، بهویژه رابطه آنها با حکومت. آیا تجار جزء لاینفک حکومت بودند یا اینکه طبقهای مستقل به حساب میآمدند که علایق و منافع متفاوتی از نخبگان سیاسی داشتند؟ بخش سوم با بررسی طرز تلقی حکومت از تجار و خودآگاهی گروهی خود آنان، این موضوع را بیشتر موشکافی میکند. دولت صفوی مراقب تجارت و فواید حاصله از آن بود، اما بین سیاست و تجارت هیچگونه منافع اساسی مشترکی وجود نداشت. بازرگانان به نوبه خود به عالیترین سطح ثروت و موقعیت دست مییافتند، اما هنوز قدرت را در دست نداشتند. گرچه آنها از سوی مقامات محلی اذیت و آزار میشدند، ولی اغلب ترجیح میدادند در مقابل کسانی که آنها را تخطئه میکردند سرسختانه مقاومت کنند.
خلاصه ماشینی:
"به رغم اهمیت بسیار بعد تجاری دولت صفوی، محققان این دوره تاریخ ایران توجه اندکی به مسائلی معطوف داشتهاند که مدت مدیدی توجه محققان پیش از دوره مدرن هند را به خود جلب کرده بود که نه تنها آشنایی گستردهتر و طولانیتری نسبت به منابع دریایی داشتند، بلکه همچنین در راستای افشای این حقیقت بودند«بحران امپراطوری» در قرن هجدهم، مقدمهای برای به استعمار کشاندن، توسط همان اخلاف بلافصل آنهایی بوده که به عنوان تاجر در سواحل شبه قاره قدم گذاشتند.
23در مورد این موضوع که ارامنه تا جایی که میتوانستند با خود سکه فلزی به ایران میبردند، تردید اندکی وجود دارد و جریان عظیم طلا و نقره به دربار صفوی گواه آن است که آنها در این امر بسیار موفق بودند.
Ina Baghdiantz McCabe, "Silk and Silver: The Trade and Organization of New Julfa at the End of the Seventeenth Century,"Revue des Etudes Armeniennes 25 (1994-5), 396.
John Fryer, A New Account of East India and Persia being Nine Years'''' Travels 1672-1681, 3 vol.
W. Ferrier, "The Agreement of the East India Company with the Armenian Nation 22nd June 1688,"Revue des Etude Arméninnes, n.
Bruce Masters, The Origins of Western Economic Dominance in the Middle East:Mercantilism and the Islamic Economy in Aleppo, 1600-1750 (New York, 1988), 63, توجه را به این واقعیت جلب میکند که ارامنه غیر ایرانی در تجارت ابریشم مدخلیتی نداشتند، ارامنه کالاهای دیگری غیر از ابریشمی که در کتاب راهنمای کاروانسراها ذکر شده، حمل میکردند.
, Gamron to Heren XVII, 30 March 1657, fol 863vo; A Chronicle of the Carmelites in Persia and the Papal Mission of the XVIIth and XVIIth Centuries, 2vols."