چکیده:
صخرهنگارههای دهستان زهکلوت (Zehkaloot) جازموریان در جنوب شرق استان کرمان در دو محل یکی در محلی به نام میردوست (Mirdoost) در حاشیه شرقی رودخانه آبگرم روی صخرهای در مسیر جاده امروزی و دیگری بر قطعه سنگی تیره در میان گورستان تاریخی سرتپه لککوه (Sar Tappeh Lak Kooh) ایجاد شدهاند. نگارههای این دو اثر به چهار گروه انسانی ، جانوری، هندسی (اشکال سادة نامشخص ) و کتیبه تقسیم می شوند. این نگارهها استیلیزه و نمادین هستند و بر اثر عوامل طبیعی (فرسایش ) و انسانی آسیب دیدهاند و روی برخی از نقش ها رسوب دیده می شود. این نگارهها به روش های کوبه ای و حکاکی با شئ نوک تیز ایجاد شده اند. این دو محوطه در بررسی پیمایشی منطقه زه کلوت شناسایی ، و صخرهنگارههای نویافتة آن پس از عکس برداری، با نرمافزار فتوشاپ طراحی شدند. در این پژوهش علاوه بر معرفی و گونه شناسی سنگ نگاره ها، به گاهنگاری آنها پرداخته شده است ؛ همچنین برای تبیین جایگاه آنها و فرهنگ جوامع باستانی حوزة هلیل رود و جازموریان در ایران، با نمونه های مناطق دیگر ایران مقایسه شدهاند. در پایان، تلاش شده با رویکرد تفسیرگرایانه و نشانه شناختی ، کارکرد و هدف احتمالی ایجادنگارهها تبیین شود. دادهها از طریق بررسی میدانی نگارندگان و نیز به روش اسنادی گردآوری شده و سپس به روش استدلال استقرایی تحلیل شدهاند.
خلاصه ماشینی:
نقشه پراکندگی برخی از نقوش صخرهای معرفی شده ایران (قسیمی ، ١٣٨٦: ٧٣) ١-١- بیان مسأله مطالعات صخره نگارهها به دو دلیل اهمیت فراوان دارد؛ نخست ، پراکندگی و شمار آنها در اغلب مناطق جهان و دوم، ارتباط نزدیک بسیاری از این آثار با زندگی عامة مردمان در جوامع گذشته که آنها را در مقابل هنرهای فاخر و درباری قرار می دهد و جنبه های عمومی تری از زندگی مردمان عادی جوامع کهن را بازگو می کند.
در این مقاله ، نقوش صخرهای نویافته زهکلوت رودبار در حوزه فرهنگی هلیل رود در جنوب استان کرمان معرفی و گونه شناسی شده و برای تبیین جایگاه این نگارهها در میان صخرهنگارههای ایران، به مقایسه آنها با برخی نمونه های دیگر ایران پرداخته شده است .
٢-٥- تفسیر کارکرد نگارهها در تفسیر هدف و کارکرد نقوش صخرهای، مدارک و شواهد موجود بسیار محدود هستند و اغلب تفاسیر، بر پایة پیش فرضهای شخصی و غیرمستند بوده اند؛ اما بر پایه چند مطالعه دقیق در برخی نمونه های نقوش صخرهای در دنیا، پژوهشگران بر این باورند که این آثار، تداعی کنندة داستانی خاص هستند و با هدف و نیتی از قبل تعیین شده و در مکانهای مشخص جغرافیایی ایجاد شدهاند و شکل گیری آنها به صورت تصادفی یا کاملا اتفاقی یا توسط چوپانان از سر گذراندن وقت نبوده است (محمدی قصریان، ١٣٨٦: ١٦)؛ به بیان دیگر، پژوهشگران با توجه به نقوش نمایش داده شده، محل نمایش آنها، فرهنگ بومی مکانهای حاوی نقوش و مقایسه با موارد مشابه در صدد به دست آوردن تفسیری درست از این آثار هستند.