چکیده:
جهانی شدن فرآیندی است که در طی آن حوزههای مختلف فنی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ملل مختلف با گسترش ارتباطات جنبه فراملی یافته و به موجب آن دولتهای ملی به نحو فزایندهای به یکدیگر مرتبط و وابسته میشود و همین وابستگی و ارتباط است که برای مفهوم حاکمیت ملی و دولت ملی مشکلاتی ایجاد میکند. این مفهوم تا اوایل دهه 1980 اعتبار علمی چندانی نداشت ولی از آن به بعد، کاربرد آن کاملا جهانی شده است. پدیده جهانی شدن برای کشورها فرصتها و چالشهای فراوانی به همراه دارد؛ در این بین کشور ایران به دلیل ویژگیهای جغرافیایی و تاریخی خاص خودکه آن را به نوعی درچهار راه فرهنگی و تمدنی جهان قرار داده است همواره در طول تاریخ ارتباطات گستردهای با ملل مختلف جهان داشته است که عمدتا این امر متاثر از موقعیت استراتژیک و سوقالجیشی ایران بوده است که همواره کشورهای غربی سعی داشتند از این موقعیت درجهت تحقق اهداف و منافع خاص خود بهرهبرداری کنند. این ارتباطات در یک قرن اخیر به خصوص از اواخر حکومت قاجار صورت جدیدی یافت که عمدتا جنبه استعماری به خود گرفت این روند با فراز و نشیبهای متعددی در دوران حکومت پهلوی نیز ادامه داشت. با پیروزی انقلاب روند ارتباط ایران با جهان پیرامون شکل تازهای پیدا کرد که بعضا این امر متأثر از فضای انقلابی و مقتضیات خاص آن بوده است. به تدریج با پایان یافتن جنگ تحمیلی و فروکش کردن احساسات انقلابی امکان بیشتری برای افزایش ارتباطات ایران با جهان به وجود آمد این فرایند جنبههای مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... داشته است که در این بین جنبه فرهنگی آن به دلیل ویژگیهای خاص خود نمود بیشتری داشته است. کشور ایران به دلیل سابقه طولانی تمدنی و فرهنگی از ظرفیت بسیار بالایی جهت تاثیر گذاری بر روندهای جهانی برخوردار است. جنبههای فرهنگی، تمدن ایرانی همواره در جهان نمود و جلوه قابل توجهی داشته است که این امر بیانگر ظرفیت بسیار بالای فرهنگ ایرانی برای حفظ خود و حتی تاثیرگذاری بر فرهنگ دیگر ملل میباشد، مسئلهای که امروزه به نظر میرسد باید مورد توجه خاص اصحاب قدرت و مسئولین فرهنگی به عنوان متولیان اصلی امور فرهنگی قرار گیرد مسئله معرفی و عرضه نمودهای فرهنگ ملی به گونهای نو و قابل فهم و جذاب برای نسل امروزی و پرهیز از هرگونه جزمگرایی و تعصب در امور فرهنگی میباشد.این مقاله پس از بیان دیدگاههای فرهنگی در مورد جهانی شدن، به بررسی جایگاه فرهنگ ایرانی و نقش آن در فرایند جهانی شدن و چالشها و فرصتهای فرا روی آن میپردازد و در ادامه راهکارها و پیشنهادهایی را جهت مقابله با چالشها و استفاده از این فرصتها ارائه مینماید.
Globalization is a process in which different technical, political, cultural and economic parts of different nations changed to be transnational with the development of connections through which national governments increasingly linked to each other. This dependence and connections cause problems for national sovereignty and national government. This concept didn't have scientific validity until the early 1980's, but since then its application has been global.
Globalization creates many opportunities and challenges, and Iran due to its geographical and historical features which put it in the cultural crossroad of the world, has had wide connection with different nations. This is mainly influenced by the strategic location of Iran that western countries were always trying to exploit it to achieve their own goals and interests. These connections in recent century, especially in the late Qajar were taken a new form of colonization and it continued with many ups and downs during the Pahlavi regime. With the Islamic revolution, the connection of Iran with the world was taken a new form, which sometimes has been influenced by the revolutionary atmosphere and specific circumstances. With the ending of the imposed war, there were more opportunities for Iran to increase its connection with the world. This process has had different aspects of cultural, political, economic and etc., among them cultural aspect has been the most important. Because of its long history of civilization and culture, Iran has a huge potential to influence the global trends. Cultural aspects of Iranian civilization, has always had a significant manifestations in the world which indicates the Iranian high cultural capacity to retain itself and even influence on other cultures. The problem now seems to be considered by cultural authorities, is the offering of national culture symbols in a way, understandable and appealing to today's generation and avoidance of any dogmatism and intolerance in cultural affairs. This paper describes the cultural views about globalization and investigates the position of Iranian culture and its role in the process of globalization and also, challenges and opportunities facing it. Some guidelines and recommendations for dealing with the challenges and using the opportunities are presented.
خلاصه ماشینی:
"در این میان جنبههای فرهنگی، تمدن ایرانی همواره در جهان نمود و جلوه قابل توجهای داشته است که این امر بیانگر ظرفیت بسیار بالای فرهنگ ایرانی برای حفظ خود و حتی تاثیرگذاری بر فرهنگ دیگر ملل میباشد، مسئلهای که امروزه به نظر میرسد باید مورد توجه خاص اصحاب قدرت و مسئولین فرهنگی بعنوان متولیان اصلی امور فرهنگی قرار گیرد مسئله معرفی و عرضه نمودهای فرهنگ ملی به گونهای نو و قابل فهم وجذاب برای نسل امروزی و پرهیز از هرگونه جزمگرایی و تعصب در امور فرهنگی میباشد.
- انتقال مفاهیم و ارزشهای مشترک ذهنی بشر: تمدن ایرانی با توجه به موقعیت ویژه خود همواره در طول تاریخ نقش عمدهای را در ایجاد و انتقال علوم، مفاهیم و ارزشهای مشترک جهانی داشته است؛ امروزه نیز با توجه به گسترش فناوریهای نوین امکان وسیعتری در اختیار ملل و فرهنگهای مختلف قرار گرفته است تا بتوانند توانمندیهای خود را به ملل دیگر ارائه نمایند؛ ما نیز میتوانیم از این امکانات به نحوی شایسته استفاده نموده و ارزشهای والای تمدنی خود را عرضه نمائیم.
- احساس تعلق انسانها به اجتماعی کلیتر و گسترش و تقویت همکاری و همفکری ملتها با توجه به کمرنگ شدن مرزها و فرسایش حاکمیتها: جهان فعلیکه به حق عنوان دهکده جهانی را گرفته است بیش از هر چیز به واسطه پدیده جهانی شدن که آن نیز به نوبه خود ناشی از گسترش و پیشرفت وسایل ارتباطی نوین میباشد این امکان را برای بشر امروزی فراهم نموده تا با همنوعان خود ارتباط بیشتری داشته باشد و نسبت به افکار و عقاید، مسائل و مشکلات یکدیگر آشنا شده و تعلق خاطر بیشتری نسبت به یکدیگر داشته باشند که این امر نیز به تقویت حس همکاری و نوعدوستی میان فرهنگها میانجامد."