چکیده:
نقالی جزو پیشه هایی است که در ایران قدمتی دیرینه دارد. شماری از صاحبان این پیشه ، در دربار شاهان فعالیت می کردند و با عناوینی نظیر سمرخوان ، قصه خوان و نقال شناخته می شدند. در دربار شاهان قاجار، منصبی با عنوان نقال باشی وجود داشت . بعضی از نقالان درباری این عصر، ملقب به نقیب الممالک بوده اند. یکی از مشهورترین نقیب الممالک ها، نقال قصة امیرارسلان است . تا سال ها پس از انتشار مقدمة محمدجعفر محجوب بر کتاب امیرارسلان ، محمدعلی نقیب الممالک به عنوان نقال این قصه شناخته می شد. در چند سال اخیر، عده ای از پژوهشگران حوزة ادبیات عامیانه ، محمدعلی نقیب الممالک را شخصیتی موهوم و ناشناخته دانسته و میرزا احمد نقیب الممالک شیرازی را نقال قصه معرفی کرده اند. این مقاله سه محور عمده دارد؛ نگارنده در آغاز به معرفی میرزا احمد نقیب الممالک می پردازد؛ سپس با استناد به یکی از منابع معتبر عصر قاجار، محمدعلی نقیب الممالک را نیز به عنوان یکی از نقالان دربار ناصرالدین شاه معرفی می کند و سرانجام دربارة اینکه احتمالا کدام یک از این دو، نقال قصه بوده اند، حدس خود را بیان می کند.
Narration (Naqqali) is one of the oldest jobs، which is common in Iran. Some of the narrators (Naqqals) were engaged in Kings Court، known as the “Samar Khan”، “Qesse Khan” and ”Naqqal”. “Naqalbashi” was a position title in the court of Qajar. Some of the Narrators (Naqqals) were “Naqibalmamalek”. One of the most famous Naqibalmamaleks was the narrator of Amir Arsalan. Years after the publication of Amirarsalan''s introduction by Mohammad-Jafar Mahjoub، Mohamed-Ali Nqibalmamalk was known as the narrator of the story. In recent years، a number of researchers in the field of folk literature know Mirza Ahmad as the narrator of Amir Arsalan. This article primarily explains Mirza Ahmad’s biography and then، according to one of the most important resources in Qajarid period، proposes that Mohammad Ali Naqibalmamalek was the narrator of Naseraldinshah’s court as well as Mirza Ahmad، and therefore، jodgement on which one was the true narrator of Amir Arsalan is too difficult.
خلاصه ماشینی:
"این مقاله سه محور عمده دارد؛ نگارنده در آغاز به معرفی میرزا احمد نقیب الممالک می پردازد؛ سپس با استناد به یکی از منابع معتبر عصر قاجار، محمدعلی نقیب الممالک را نیز به عنوان یکی از نقالان دربار ناصرالدین شاه معرفی می کند و سرانجام دربارة اینکه احتمالا کدام یک از این دو، نقال قصه بوده اند، حدس خود را بیان می کند.
٤ با توجه به این مطالب ، دو مسئله قابل طرح است : نخست اینکه آیا شخصی بـه نـام محمدعلی نقیب الممالـک جـزو نقـالان ناصـرالدین شـاه بـوده اسـت ؟ دوم اینکـه اگـر محمدعلی نقیب الممالک نقال دربار ناصرالدین شـاه بـوده ، کـدام یـک از دو قصـة امیـر ارسلان را نقالی کرده است ؟ ظاهرا علت اصـلی معرفـی میـرزا احمـد بـه عنـوان نقـال امیرارسلان ازیک سو ناشناخته بودن محمدعلی نقیب الممالک ، و ازسویی دیگـر شـهرت میرزا احمد به عنوان شاعر و نقال عصـر ناصـرالدین شـاه اسـت .
ایـن پـژوهش بـه طـور مشخص دو هدف را دنبال مـی کنـد: نخسـت ، معرفـی میـرزا احمـد نقیـب الممالـک و محمدعلی نقیب الممالک با توجه به منابع عصر قاجار و دوم ، بحث دربارة اینکه احتمالا کدام یک از این دو، نقال قصة امیرارسلان بوده اند.
برای چنین پرسش هایی ، دو پاسخ قابل تصور است : نخست اینکه محمدعلی نقیب الممالک - که نقال باشی ناصرالدین شاه هم بود- اصولا وجود خارجی نداشته است و این خطای کاتب قصة ملک جمشـید و سـپس محجـوب بوده است که این نام را بـه عنـوان خـالق قصـة امیرارسـلان رواج داده انـد."