چکیده:
هدف اصلی این پژوهش بررسی تغییرات زمانی درجه حرارت و بارندگی در ایران و
پیشبینی مقادیر آتی برای فاکتورهای اقلیمی مذکور میباشد.بدین منظور ابتدا با
استفاده از دادههای آماری 41 ایستگاه سینوپتیک به روش تحلیل خوشهای تعداد پنج
منطقه اقلیمی همگون مشخص گردیده و سپس برای هر یک از مناطق مذکور یک ایستگاه معرف
انتخاب شده است.تغییرات حداقل و حداکثر دمای ماهانه و مجموع بارندگی ماهانه در
فاصله سالهای 1966 تا 1995 با استفاده از مدل فصلی میانگین متحرک تجمعی ضربی(
SARIMA )برای ایستگاههای منتخب مورد بررسی قرار گرفته است.از روش واریانس تغییرات
و تست F نیز برای یافتن تغییرات اقلیمی ایستگاهها استفاده شده است.پیشبینی مقادیر آتی فاکتورهای اقلیمی با طرح مدلهای آماری برای هر ایستگاه
انجام گرفته است.نتایج این بررسیها نشان میدهند که تغییرات اقلیمی در مناطق مورد
مطالعه در طول دوره آماری فوق یکسان نمیباشد به طوریکه مقادیر حداقل دما در مناطق
شمالی(سواحل دریای خزر)و نواحی کوهستانی ایران داری تفاوتهای قابل ملاحظهای بوده
ولی در مناطق دیگر کشور تغییرات زیادی ندارد.از طرف دیگر مقادیر حداکثر دما در کلیه
مناطق به جز نواحی جنوبی کشور(مجاورت خلیجفارس و دریای عمان)دارای تغییرات زیادی
است.مجموع بارندگی ماهانه به جز در مناطق حاشیهای کویرهای مرکزی تغییرات آماری
معنیداری ندارند.عدم وجود روند کاهشی یا افزایشی در عناصر اقلیمی مورد مطالعه،
نتایج مطالعات مشابه را تأیید میکند.
خلاصه ماشینی:
"جدول 1 پارامترها و طول سریهای زمانی مورد استفاده در تجزیه و تحلیل سریهای زمانی {T نام ایستگاه دوره آماری صول سری متوسط دمای حداقل طول سری متوسط دمای حداکثر طول سری مجموع بارش ماهانه بابلسر 1995-1951 540 540 540 قزوین 1995-1959 444 444 444 اصفهان 1995-1951 540 540 540 زابل 1995-1962 408 408 408 بندرلنگه 1995-1966 360 360 360 T در جدول 1 منظور از طول سریها تعداد کل مشاهدات یک متغیر است که بر حسب ماه و سال به ترتیب در نرمافزار آماری S-plus مرتب شده و برای انجام آنالیز آماده گردیدهاند.
استفاده از روش سریهای زمانی در تعیین مدلهای آماری از آنجاییکه دادههای اقلیمی دارای خودهمبستگی بوده و از سوی دیگر دارای اثر فصل 11 و یا اثر روند 12 نیز میباشند بنابراین از لحاظ ریاضی در بررسی تغییر عناصر یا پارامترهای اقلیمی نظیر دما و بارش جهت تعیین میزان واریانس و مقایسه واریانس تغییرات مشاهده شده در طول دوره آماری لازم است اثر این خودهمبستگیها به نحوی منظور شوند.
در این مطالعه نیز به منظور تعیین مدلهای آماری برای هر یک از ایستگاههای معرف با توجه به سه متغیر مورد مطالعه(میانگینهای حداقل و حداکثر دما و مجموع بارش ماهانه)ابتا با رسم نمودارهای سریهای زمانی رده مدل مشخص شده است.
شکل 14 معنیدار بودن تغییرات میانگین حداکثر دما در ایرانبررسی تغییرات زمانی مجموع بارش ماهانه نشان میدهد که علیرغم مباحثی که پیرامون مسأله تغییر بارش در ایران مطرح است، از نظر آماری تفاوت معنیدار میان مقادیر بارش در فاصله سالهای 1966 تا 1995 در هیچیک از مناطق پنجگانه صرفنظر از (به تصویر صفحه مراجعه شود) ناحیه نیمه خشک گرم، که شامل ایستگاههای حاشیه کویر میباشد، وجود ندارد."