چکیده:
هرچند براساس ادله فقهی ، بایع مکلف به تسلیم مبیع بـه مشـتری مـی باشـد و در مـاده ٣۶٢ قانون مدنی نیز مقرر شده عقد بیع فروشنده را به تسلیم مبیع ملتزم می کند؛ ولی اجرای این تکلیف و التزام ممکن است با توافق طرفین به مشتری محول شود. جنبه هـای حقـوقی ایـن شرط مانند توصیف حقوقی تعهد به تسلیم در عقد بیع ، ماهیت تسلیم ، اثر شرط بـر ضـمان معاوضی بایع و وضعیت اجرای تعهد به تسـلیم در مـواردی کـه هزینـه هـای انجـام شـرط، غیرمتعارف و فوق العاده است ، قابل بررسی است . به نظر می رسد تعهدبه تسلیم اثر اقتضـایی ذات؛ ولی اجرای آن توسط بایع اثر اطلاقی عقد است . تسلیم عمل حقوقی مسـتقل نیسـت بلکه واقعه حقوقی است . در مواردی که انجام شرط مستلزم هزینه غیرمتعارف است ، شرط باطل و بایع باید طبق مقررات قانون مدنی تعهد تسلیم مبیع را خود انجام دهد.
Though, according to juridical arguments, seller is obliged to deliver the object sold to buyer and it has been said in the Article 362 of the Civil Code that contract of sale makes seller responsible for delivery of the object sold to buyer, this obligation may be devolved to buyer, if a mutual agreement is made. Legal aspects of this condition such as legaldescription of responsibility for delivery in the contract of sale, nature of delivery, the impact of condition on seller’s exchange guarantee, implementation of responsibility for delivery in cases costs of implementation of condition are extraordinarily high may be discussed. It seems that responsibility for delivery is required by the essence of contract while its implementation by seller is the absolute effect of contract. Delivery is not an independent legal act, rather it is a legal event. In cases in which implementation of condition requires extraordinary high costs, the condition is null and void and, according tothe articles of Civil Code, seller is obliged to deliver the object sold.
خلاصه ماشینی:
نخست از جهت توصیف حقوقی این تعهد در عقد بیع ، که آیا آن اثر اقتضای ذات یا اثر اطلاقی عقد است ؟ دوم وضعیت شرط انجام تکلیف به تسلیم توسط خریدار است که اگر هزینه اجرایی آن بیش از حد متعارف باشد، شرط چه وضعیتی دارد و به تعبیر دیگر مبیع توسط چه کسی باید تسلیم شود؟ فرضیه مقاله مبتنی بر این است که اصل تعهد، اثر ذاتی عقد؛ ولی اجرای آن توسط کسی که مال را مورد معامله قرار داده است ، اثر اطلاقی عقد است و همچنین در مواردی که هزینه اجرایی شرط بیش از حد متعارف و قابل پیش بینی است ، شرط باطل و درنتیجه متعهد قانونی باید تعهد تسلیم را انجام دهد.
م. که عقود طرفین را ملزم به آنچه تصریح شده و آنچه متعارف است می کند، یکی از آثار عرفی شرط اجرای تکلیف بایع به تسلیم مبیع توسط خریدار محدود شدن مدت ضمان معاوضی بایع به هنگام تسلیم است و اگر خریدار از این زمان تأخیر کند، هرچند تسلیم واقع نشده؛ ولی چون به عمل او استناد دارد، خسارت بر او تحمیل می شود، همان گونه که اتلاف مبیع توسط خریدار، در حکم قبض او تلقی و موجب ضمان معاوضی بایع نشده است )ر.
برای مثال اگر در ضمن عقد بیع خودرویی ، اجرای تکلیف بایع به تسلیم مبیع توسط خریدار شرط شود که در عرف، بایع با اعط ای وکالت به خریدار، او ملتزم به قبض مبیع می شود و تمام مخارج تسلیم عرفا بر خریدار تحمیل می شود اگر معادل ثمن ، برای مبیع جریمه تخلفات رانندگی ثبت شده باشد، آیا چنین شرطی نافذ است و خریدار باید تمام هزینه ها را پرداخت کند، یا شرط موجب بط لان عقد می شود یا شرط باطل و خریدار می تواند به استناد ماده ٣٦۲ ق.