چکیده:
برخی روایات ائمه اطهار (ع) از سوی منتقدان مذهب جعفری حمل بر تحریف قرآن کریم شده است. در این میان روایات امام صادق (ع) از اهمیت و گستره بیشتری برخوردار بوده و به گونه های زیر تقسیم می شود: روایات دال بر افزایش برخی عبارات یا واژگان به آیات، تبدیل واژگان قرآنی، اختلاف قرائات و کاهش آیات.در این مقاله تلاش شده تا هریک از گونه های روایات امام صادق (ع) در خصوص مسئله تحریف قرآن، از جنبه سندی ومتنی، نقد شده و در نهایت وجه صحیح دلالت روایات صحیح السند از میان آنها تبیین گردد. در خصوص این روایات باید گفت که مراد از تحریف قرآن در آنها، عموما اشاره به تحریف معنوی بوده و منظور از افزایش یا تغییر عبارات و واژگان قرآنی نیز، افزایش های تفسیری یا اختلاف قرائات است.تنزیل و تاویل در این گونه روایات نیز حاکی از وحی بیانی بوده و تنها روایت منقول از این امام همام که دلالت بر کاهش آیات می نماید، افزون بر شذوذ و مخالفت با اجماع اندیشمندان امامیه، منقول از نسخه ای مغلوط است.
خلاصه ماشینی:
ذکر نام ائمه اطهار (ع ) در قرآن کریم بیشتر این روایات اشاره به این مطلب دارند که نام امام علی (ع ) به عنوان وصی رسول خدا (ص ) در خلال آیات قرآن کریم وجود داشته است ، اما مخالفان آن حضرت ، نام وی را از قرآن حذف کرده اند، مانند روایات ذیل : «الحسین بن محمد عن معلی بن محمد عن جعفر بن محمد بن عبید الله عن محمد بن عیسی القمی عن محمد بن سلیمان عن عبد الله بن سنان عن أبی عبد الله (ع ) فی قوله : «و لقد عهدنا إلی آدم من قبل » کلمات فی محمد و علی و فاطمۀ و الحسن و الحسین و الأئمۀ (ع ) من ذریتهم فنسی هکذا و الله نزلت علی محمد (ص )» (کلینی ، ١٣٨٩ق ،١٣٨٩ق ، ج١، ص٤١٦، ح٢٣).
وی پس از نقل روایتی در تفسیر آیه «فتلقی آدم من ربه کلمات فتاب علیه » (البقره : ٣٧) که امام (ع ) مناجات حضرت آدم (ع ) را بیان می فرماید، می نویسد: و در روایت دیگری این کلمات بدین گونه تفسیر شده است : «سأله بحق محمد و علی و فاطمۀ و الحسن و الحسین » (کلینی ، ١٣٨٩ق ،١٣٨٩ق ، ج٨، ص٣٠٤).
از امام صادق (ع ) تنها یک حدیث از این نوع و گونه خاص روایت شده و آن عبارت است از: ١- «محمد بن یحیی عن أحمد بن محمد عن علی بن الحکم عن هشام بن سالم عن أبی عبد الله (ع ) قال : إن القرآن الذی جاء به جبرئیل (ع ) إلی محمد (ص ) سبعۀ عشر ألف آیۀ» (کلینی ، ١٣٨٩ق ، ج٢، ص٦٣٤، ح٢٨).