چکیده:
مدل سازی مکانی پدیده سرمایش بادی در شمال غرب کشور
رسولی علی اکبر*,عزیززاده محمدرضا
* گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه تبریز
"سرمایش بادی" یا " سوزباد" پدیده ای است اقلیمی که از ترکیب عناصر دما و باد در شرایط محیطی خاصی ایجاد می شود. سرمایش بادی نه تنها یکی از مهمترین عوامل مختل کننده راحتی انسان محسوب می شود، بلکه در فصول مختلف سال می تواند ضمن ایجاد اختلال در روند شرایط زیستی، باعث آسیب دیدن اعضای بدن از طریق سرمازدگی نیز گردد. بنابر این، در این پژوهش به منظور مطالعه توزیع مکانی این پدیده در محدوده شمال غرب کشور از مشاهدات 17 ایستگاه هواشناسی سینوپتیک استفاده شد. با توجه به اهداف اصلی تحقیق جاری، بعد از استخراج پارامترهای آماری، ابتدا شاخص استاندارد جهانی سرمایش بادی برای فصول سرد سال محاسبه گردید. سپس در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی با بهره گیری از توابع نرم افزار Arc Veiw ضمن ایجاد بانکهای اطلاعاتی از سری های زمانی و لایه های توپوکلیماتیک، مدل های توزیع مکانی سرمایش بادی طراحی شد. مدل های اولیه نشان دهنده این واقعیت اند که پدیده سرمایش بادی در شامل غرب کشور، به ویژه در فصول سرد سال، به یکسان توزیع نشده است و تغییرات قابل توجهی در شدت این پدیده اقلیمی در مناطق مختلف جغرافیایی وجود دارد.
بر اساس تحلیل های به عمل آمده در محیط GIS، مشخص می گردد که نواحی خاصی از منطقه مورد مطالعه برای ایجاد و توسعه سرمایش بادی مستعدتر از بقیه بوده و در این میان نقش توپوگرافی در روند گسترش مناطق ریسک نسبت به سایر عوامل اقلیمی از اهمیت بیشتری برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
"مهمترین اهداف تحقیق جاری به قرار زیر هستند: (5) erutarepmeT tnelaviuqE llihC dniW محاسبه مقادیر سرمایش در کلیه ایستگاههای هواشناسی سینوپتیک بررسی نحوه تغییرات مکانی سرمایش بادی در منطقه مورد مطالعهمحاسبه میزان همبستگی بین سرمایش بادی و عوامل فیزیو گرافیک مشخصات توپو کلیماتیک محدوده مورد مطالعه منطقه مورد مطالعه محدوده شمال غرب کشور ایران را تشکیل میدهد که بین عرضهایجغرافیای 36 تا 40 درجه شمالی و طولهای جغرافیایی 44 تا 49 درجه شرقی قرار گرفتهاست.
توزیع مقادیر سرمایش بادی با در نظر گرفتن درجه حرارت میانگین حداقل درمقیاس سالانه توسط شکل 3 بیانگر این است که در محدوده شمال غرب کشور نواحیکوهستانی سهند و سبلان با شدیدترین و نواحی جلگهای و پست با حداقل سرمایش بادیمشخص میگردند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل 8 ناحیهبندی از مقادیر حداقل مطلق دمای سرمایش بادی در شمال غرب کشور به روش تیسن براساس شکل 8،میتوان چنین استنباط کرد که در فصل زمستان،با در نظر گرفتنآستانههای پایین از مقادیر درجه حرارت،کلیه محدودههای قرار گرفته در شمال غربایران با ریسک سرمایش بادی(حداقل 4/5)مواجه میباشند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل 9 انطباق لایههای دما،باد و توپوگرافی شمال غرب ایران(مناطق مساعد برای گسترش سرمایش بادی) در شکل 9 محدودههای مناسب به وقوع پدیده سرمایش بادی در شمال غرب ایراننشان داده شده است که در آن شرایط زیر حاکم است: سرعت باد این مناطق بالاتر از 4/8 کیلومتر در ساعت میباشد.
در این مطالعه نه تنها شناسایی پدیده سرمایش بادی(به عنوان یک شاخص راحتی انسان(جهانبخش،1377))در یک محدوده جغرافیاییمشخص مورد نظر بود بلکه ارتباط آن با بعضی از عناصر اقلیمی(رطوبت)و عواملاقلیمی(عرض جغرافیایی و ارتفاع)نیز مطرح گردید."