چکیده:
یکی از مهم ترین نظریه های سیاسی ـ اجتماعی که در طول تاریخ از سـوی اندیشمندان اسلامی عرضه شده ، نظریه ولایت فقیه اسـت کـه بـا مجاهـدت علمـی و عملی امام خمینی در قالب حکومت اسلامی، فعلیت یافت . ایشان این نظریه را که تـا آن زمان ، در محدودة مسـائل فرعـی محبـوس بـود، از قلمـرو فقـه بیـرون آورد و در جایگاه اصلی خود؛ یعنی علم کلام نشاند. ظرافت موضوع ولایت فقیه و نوپایی طرح آن و تراوش ذهنی اندیشمندان از سویی، و هجوم فکـری و فرهنگـی بیگانگـان بـرای ایجـاد تردیـد و تزلـزل در آن ، از سـوی دیگر، سبب طرح پرسش ها و شبهاتی در این زمینه گردیـد، و ضـرورت روشـنگری بیشتر و نوپردازی قویتر را نمایان ساخت . از جمله شبهاتی که در این زمینه مطرح است ، شبهه «عدم کارآیی مدیریت فقهی در قبال مدیریت علمی» است . در این مقاله با توجه به دیدگاه امام خمینی در این زمینه استدلال خواهد شـد کـه نـه تنها مدیریت فقهی در تقابل با مدیریت علمی نیست بلکـه مـدیریت فقهـی نـوعی از مدیریت علمی است . ضمن اینکه دین اسلام ، در مجموعه دستورات خـود، مکـانیزم لازم برای ادارة جامعه را داراست ، در غیر این صورت کامل بودن دین اسلام کـه از مسلمات معارف قرآنی است ، مورد خدشه قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
در این راستا بر آن شدیم ، ضمن تبیین و بررسی این سخن و نقد منطقی آن ، به نقش و رسـالت دین در امر حاکمیت و رابطۀ تنگاتنگ و ناگسستنی دیـن بـا سیاسـت ، نقـش و رسـالت فقاهـت در اداره جامعه و عدم انحصار آن در پاره ای از احکـام ؛ بلکـه ورود در تمـام عرصـه هـای اجتمـاعی و سیاسی مورد نیاز جامعه و نیز عدم انحصار ولی فقیه در مسائل محـدود فقهـی؛ بلکـه بهـره منـدی از تدبیر لازم در ادارة جامعه ، ضمن عدم بینیازی به مشاوره با تخصص های علمی لازم در زمینه هـای مختلف مدیریتی بپردازیم تا علاوه بر رفع خلأهای فکری موجود در این زمینه ، شاهد پیش بینی های حکیمانه شارع مقدس نسبت به قانون اسلام و حاکم اسلامی در اداره جامعه باشیم .
برای تبیین موضوع فوق چند سؤال مطرح است که پاسخ صحیح به آن سؤالات میتواند به مـا در حل مسأله کمک شایانی نماید از جمله : آیا دین در تقابل با عقل است ؟ یـا اینکـه عقـل و دیـن همسو با هم جهت واحدی را طی مینمایند؟ به عبارت دیگر آیا منابع دین منحصر در دلایل نقلـی اعم از قرآن و روایات خلاصه میشوند؟ یا اینکه عقل هم در کنـار دلایـل نقلـی بـه عنـوان منبعـی جداگانه محسوب میشود؟ رابطۀ بین عقل و دین در پاسخ به سؤال اول باید گفت که از دیدگاه اسـلام ، عقـل و دیـن دو موهبـت الهـی هسـتند کـه خداوند به بشر ارزانی داشته و به کمک هم ، آدمی را به سعادت جاودانه میرسانند.