چکیده:
کلیله و دمنه از نمونههای برجسته نثر فنی فارسی است. کاربرد صنایع لفظی و معنوی و صور خیال از جمله تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه از ویژگیهای سبکی این کتاب است. در این بین، تشبیه به عنوان موثرترین ابزار تخیل نقش عمدهای در تصویرسازیهای این کتاب دارد. در این مقاله، تشبیه با انواع گوناگون آن در کلیله و دمنه بررسی و تحلیل شده است. تشبیه در این کتاب به صورت فشرده و گسترده به کار رفته است. وسعت دایره واژگانی مشبه به به عنوان کانون اصلی تشبیه قابلتامل است. در کاربرد ادات تشبیه، زیبایی و آراستگی کلام، مورد توجه است. تشبیهات عقلی به حسی بیشترین بسامد را در این کتاب دارد. همچنین تشبیه مرکب و تشبیه تمثیل جایگاهی درخور تامل در بین تصاویر تشبیهی دارد. به طور کلی، نتیجه این تحقیق بیانگر آن است که تشبیه در کتاب کلیله و دمنه در کنار سایر صور خیال ابزاری مهم و سودمند در خدمت بیان اندیشه و مفاهیم تعلیمی این کتاب است، هرچند جنبههای زیباییشناختی این تصاویر نیز مورد نظر بوده است.
Simile، the most prominent feature in Kelileh and Demneh *M.Mahmoudi Abstract: Kelileh and Demneh is one of the outstanding types of Persian technical prose. Using various literary devices and figurative speeches such as simile، metaphor، Mojaz and metonymy are among characteristics of the book. Among literary devices، Simile as the most effective means of imagination play a major role in this book. In the present article، simile and its different types in Kelileh and Demneh has been studied and analyzed. Simile has been extensively and intensively used throughout the book. The extensive domain of Likeness as the major focus of simile needs considerable attention. In using the means of comparison (like and as)، attention has been paid to the beauty and delicateness of speech. Intellectual simile has been used more than sensual simile; furthermore ،compound simile and allegorical simile have special place in different form of comparison.as a result، the present study indicates that simile in the book of Kelileh and Demneh along with other imaginary literary forms is a powerful means for expressing didactic thoughts and concepts. However، aesthetic aspects also have been taking into account.
خلاصه ماشینی:
"به طور کلی، نتیجه این تحقیق بیانگر آن است که تشبیه در کتاب کلیله و دمنه در کنار سایر صور خیال ابزاری مهم و سودمند در خدمت بیان اندیشه و مفاهیم تعلیمی این کتاب است، هرچند جنبههای زیباییشناختی این تصاویر نیز مورد نظر بوده است.
بدین ترتیب، هرچند حیطه اصلی تشبیهات بلاغی شعر است، در انواع نثر بهویژه نثر فنی و انواع آن نیز به عنوان یکی از اصلیترین صور خیال به شکل گسترده از تشبیه استفاده شده است.
در این بین تشبیه جایگاهی خاص و قابلتأمل در کلیله و دمنه، به عنوان اولین نمونه نثر فنی دارد و همانند ابزاری مهم و مسلم، در خدمت بیان اندیشه و مفاهیم اخلاقی و تعلیمی و تبیین و تحلیل آنهاست.
برای برقراری ارتباط بین طرفین تشبیه گاهی به صورت اجمالی بخشی از حکایت ذکر میشود و سپس صورت تفضیلی آن میآید: - حکایت او همان مزاج دارد که آن مرد گفته بود که آخر موجبی هست که این زن کنجد بخته کرده به کنجد با پوست برابر می فروشد (ص171).
4. تشبیه مفروق و تشبیه عکس تشبیه مفروق: نصرالله منشی برخی از حالات انسانی و تصاویر طبیعی را به گونهای بیان میکند که در نتیجه آن تأثیر تصاویر بیشتر میشود و تصویر به منظور او تشخص میبخشد؛ مثلا هنگامی که میخواهد پادشاه را به حلم و بردباری و گشادهدلی توصیه کند، در غالب کمترین کلمات و به کمک دو تصویر تشبیهی چنین میگوید: - محذوم چنان باید که بسطت دل او چون دریا بینهایت و مرکز حلم او چون کوه با ثبات باشد (ص137)."