چکیده:
نشانه شناختی، مجموعه ای از نظام نشانه ای است که رمزها را بایست با توجه به سیاق عبارت در آن یافت. متن ادبی با توجه به ساختار هنری و پیام زیباشناختی آن، دارای نظام نشانه ایی پیچیده است، طوری که عموما در آن یک دال بر چند مدلول، دلالت می کند. قرآن کریم به عنوان سرآمد متون بلاغی در تصویر گفتار و رفتار شخصیتها چنان ظرافتی به کار می گیرد گویی که شخصیت بر روی پرده نمایشی به مخاطب عرضه می گردد. در این میان، شخصیت زن- که از عناصر اصلی قصه است - در داستانهای قرآن نقشی بارز ایفا کرده است. آنان در داستانهای قرآن کنش گرانی آگاه هستند که واکاوی در شخصیت ایشان معانی دلالتی و نشانه ای را به خواننده عرضه می دارد و با توجه به این معانی، ابعاد نهان شخصیتشان نمایان می گردد. البته گاهی نیز شخصیت در داستان قرآنی، پنهان و در پرده ای از ابهام قرار می گیرد و این نشانه ها و رمزهاست که به خواننده کمک می کند تا ابعاد پنهانی وجود شخصیت آشکار سازد. حضرت مریم (س) تنها بانویی است که نامش صریحا در قرآن ذکر شده و در سوره های آل عمران، نساء، مائده، مریم، انبیاء، مومنون و تحریم گوشه هایی از زندگانی ایشان بازگو شده است. آنچه در کارکرد نشانه ای شخصیت مورد توجه است، رمزگان، تنوع در به کارگیری رمزگان در متن، نام شناسی، توصیفات، کنش گفتاری، کنش رفتاری و کارکرد بازیگرانه است که از مجموع اینها، می توان به درکی عمیق تر از شخصیت رسید. در مجموع می توان گفت نام مریم نماینده شخصیت ایشان است؛ همچنان که نام وی روح عبادت، لطافت و انعطاف پذیری را به مخاطب القا می کند، کنشهای رفتاری، گفتاری و توصیفات قرآنی درباره وی نیز بازگو کننده این معناست.
Semiology is a system of codes that can be understood by style of phrases. Due to an artistic and aesthetics structure، a literary text has a complex system in such a way that one symbol denotes several meanings. The Quran as superior of artistic texts، pays much attention to describing speech and treatment of characters in such a way that an addressee would imagine the character alive on the stage. The character of woman، who is the main element of the story، has played an important role in the stories of the Quran. Delving into the characters of women in the Quran would reveal the concealed dimensions of their characters. However، some of these characters remain ambiguous; therefore، symptoms and codes can help the reader to understand the concealed dimensions of their character. Marry is the only woman whose name is directly mentioned. We can see some portions of her life in Suras of Ale_emran، Nesaa، Maa'ede، Maryam، Anbi'aa، Mo'menun، and Tahrim. The various usage of symbols in the text، act of treatment، act of speech، and performance are noticeable in the function of symbols. Therefore، we can reach a comprehensive insight of the characters through the mentioned elements.
خلاصه ماشینی:
ک: یوسف العرجا، 2002م: 14) مطالعات نشانهشناختی شخصیت نشان میدهد که هر شخصیتی، صورتی از یک شخص بشری یا غیر بشری با ویژگیهای چند وجهی است و پژوهشگر در دنیای نشانهها، تمام عناصر بیرونی و روانی شخصیت، نام، نوع پوشش، کارکرد، نسبت اجتماعی، فرهنگی و ایدئولوژیک را بررسی میکند، همچنان که شبکه ارتباطی بین شخصیتها را نیز مطالعه میکند و از طریق نام و سن به نشانهشناسی شخصیت میپردازد.
(نجفیان، 1389ش: 184) بنابراین حضرت مریم (س) و فرزندش –عیسی- نشانه و معجزهای از جانب خدای یکتا هستند و در آیة 21 سورة مریم، حضرت عیسی (ع) به تنهایی آیه و رحمت معرفی شده است: ﴿ قال کذلک قال ربک هو علی هین ولنجعله آیة للناس ورحمة منا وکان أمرا مقضیا ﴾ قرآن کریم در دو مورد، مریم را به عنوان صدیقه معرفی میکند: آیة 75 سورة مائده: ﴿ ما المسیح ابن مریم إلا رسول قد خلت من قبله الرسل و أمه صدیقة ﴾و آیة 12 سورة تحریم: ﴿ و مریم ابنة عمران التی أحصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا و صدقت بکلمات ربها و کتبه و کانت من القانتین﴾ در سورة مائده به صورت اسم آمده که دلیل بر ثبوت این صفت در مریم است و صیغة مبالغه دلالت بر زیادت این ویژگی در او دارد.
» (چاندلر، 2008م: 86) قرآن کریم دوران جوانی و بارداری مریم را غالبا در سورة مریم بیان میفرماید؛ داستان از این قرار است که مریم از قوم خود فاصله گرفته بود و به مکانی دوردست رفته بود؛ جبرئیل به صورت انسانی زیبارو بر مریم وارد شد؛ اما مریم با عفت و نجابت به پروردگارش پناه برد و حس غیرت دینی او را برانگیخت تا او نیز از خداوند بر حذر باشد.