چکیده:
بسیاری از پدیدهها و تحولات تاریخی ایران باستان و از جمله دورة هخامنشی ریشه در ساختار قبیلهای جامعه و قدرت دارد. یکی از این پدیدهها هفت خاندان بزرگ است که به رهبری داریوش موفق شدند بردیا / گوماته را سرنگون کنند. نویسندگان باستان تأیید میکنند که از این زمان تا پایان دورة ساسانی هفت خاندان با اسامی گوناگون نقش مهمی در ساختار سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران باستان ایفا کردهاند. گبریاس یکی از اعضای هفت خاندان زمان داریوش اول است که در سنگنبشتة بیستون شخصی از قبیلة پاتیشوری خوانده میشود و در گلنبشتههای باروی تختجمشید و نقوش مهر برجایمانده آثاری از او دیده میشود. با توجه به این مدارک، به نظر میرسد که گبریاس در مقام خان قبیلة پاتیشوری یکی از بزرگ مالکان منطقة شمال غرب فارس و جنوب شرق خوزستان بوده و قلمرو قبیلة پاتیشوری نیز در همین ناحیه قرار داشته است. لیدوما (جنجان فعلی)، محل کشف آثار متعدد معماری هخامنشی، احتمالا مرکز منطقهای/ قبیلهای گبریاس بوده است. گوردخمههای صخرهای هخامنشی شرق بهبهان را نیز میتوان بدو نسبت داد. این منطقه شدیدا تحت تأثیر فرهنگ و هنر عیلام قرار داشته و همان گونه که از مهر شخصی گبریاس برمیآید، او نیز از این نفوذ برکنار نمانده است.
خلاصه ماشینی:
گبریاس یکی از اعضای هفت خاندان زمان داریوش اول است که در سنگنبشتۀ بیستون شخصی از قبیلۀ پاتیشوری خوانده می شود و در گل نبشته های باروی تخت جمشید و نقوش مهر برجای مانده آثاری از او دیده میشود.
با توجه به این مدارک، به نظر می رسد که گبریاس در مقام خان قبیلۀ پاتیشوری یکی از بزرگ مالکان منطقۀ شمال غرب فارس و جنوب شرق خوزستان بوده و قلمرو قبیلۀ پاتیشوری نیز در همین ناحیه قرار داشته است .
گبریاس در روایت بابلی بیستون ، به نام قبیله ای که به آن تعلق داشته ، پاتیشوری خوانده شده و از این نظر در میان پنج همدست دیگر داریوش یگانه است (٦٢ :١٩٧٨ von Voigtlander).
از آنجایی که هر دو متن ٦٨٨ PF و ٥ PFa همزمان و متعلق به یک سال و یک ماه هستند، هالک و به پیروی از او کخ معتقدند آنها مربوطند به سفری که در جریان آن گبریاس و عروسش در بسیتمه (باشت ) به یکدیگر ملحق شده و پس از دریافت مواجب سفر در این مکان و چند مکان دیگر به سفرشان به سوی تخت جمشید ادامه داده اند ( ;١٢٩ :١٩٧٧ Hallock ١٤٤ :١٩٨٦ Koch) اما هالک نظر خود درباره متن های گروه H را که نباید آنها را جزء متن های سفری به شمار آورد، فراموش کرده است (٢٣ :١٩٦٩ Hallock).
The Persepolis Fortification Texts: Another Look, Achaemenid History XI: 35-62.
Seals and the Elite at Persepolis: Some Observations on Early Achaemenid Persian Art, Ars Orientalis 21: 1-29.
The Persepolis Fortification Texts, Achaemenid History IV: 1-6.