چکیده:
: طرحهای عمرانی در حکم نبض اقتصاد جامعه هستند. به اعتبار این طرحها،
سرمایهگذاریهای دولتی محقق و بههمراه سرمایهگذاریهای بخش خصوصی رشد
اقتصادی را موجب میشوند. فعالیتهای مربوط به طرحهای عمرانی کشور،عمدتا پس
از شکلگیری برنامههای توسعه اقتصادی ـ اجتماعی دنبال و از محل درآمدهای
عمومی مربوط به بودجه دولتتأمین شده است. از این رو، موفقیت طرحهای مزبور
به معیار برجستهای در سنجش و قضاوت در عملکرد دولتها تبدیلمیشود و بازتابی
از کارایی و اثربخشی شیوههای مدیریت در کشور به شمار میرود.
اکثر طرح (پروژه)های20 عمرانی در حال حاضر با مشکل طولانی شدن مدت اجرا و
چند برابر شدن هزینه اتمام مواجههستند. طولانی شدن مدت اجرای طرحها به
معنای معطل ماندن منابع مالی و فیزیکی کشور به صورت طرحهای نیمه تمام
وافزایش هزینه تمام شده طرحها و نیز نشان دهنده آن است که متناسب با
اعتبارات عمرانی مصرف شده ظرفیتهای جدید بهوجود نمیآید. چنانچه هزینه
فرصت (نبود سود) حاصل از معطل ماندن منابع نیز به هزینه تمام شده طرحها
اضافه شود عدمکارایی نظام اجرایی طرحهای عمرانی کشور وضوح بیشتری پیدا
میکند.
تسریع در بهره برداری از این پروژهها با توجه به ارزش زمانی پول صرف
شده و همچنین به حداقل رساندن هزینههایاجرای آنها و حفظ و بهبود کیفیت
اجرا، عوامل موفقیت پروژههای عمرانی به شمار میرود.
در این مقاله، پس از مروری گذرا به مفاهیم پروژه، مدیریت پروژه و
سیستمهای اجرای آن، طرحهای عمرانی کشور وفرایند تصویب و اجرای آنها مورد
بحث و بررسی قرار میگیرد. پس از بررسی مسایل و مشکلات موجود در طرحهای
عمرانیو طبقه بندی آنها، در پایان مقاله پیشنهادهایی ارایه میشود.
خلاصه ماشینی:
"طرحهای عمرانی و فرایند تصویب و اجرای آنها درایران پروژههای عمرانی در ایران طبق تعریف عبارتاند از مجموعه پروژههایی که بر مبنایمطالعات جامع توسعه کلان در برنامههای توسعهاجتماعی و اقتصادی کشور منظور و برنامهاجرایی و بودجه آن در بودجههای سالانه کشورتعیین و تأمین اعتبار میشوند و با تخصیصاعتبار و نظارت سازمان مدیریت و برنامهریزی بهمرحله اجرا در میآیند.
پس از مدتییکباره درآمد نفت بیشتر میشود و ما هیچ پروژهاز پیش طراحی شدهای نداریم که این درآمدها را بهآن تخصیص بدهیم، از این رو به هزینههای جاریو اتلاف منابع میپردازیم جنبه مهم دیگر تأمین اشتغال است،بخصوص وقتی توجه کنیم که بخش ساختمان واجرای طرحهای ساختمانی نیمی از اشتغال بخشصنعت را به خود اختصاص میدهد و با توجه بهایجاد سالانه 700000 شغل جدید طی برنامهپنجساله سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی، موضوع رفع مسایل و مشکلاتطرحهای عمرانی اهمیت صد چندان مییابد،بویژه آنکه قدرت خرید درآمدهای نفتی به دلیلکاهش ارزش دلار و تورم جهانی نسبت به 25 سالگذشته کمتر (حدود نیم برابر) است و مشکلافزایش جمعیت کشور و عرضه نیروی کار طیسالهای آینده همچنان به قوت خود باقی است.
ضمنا در این محیط قوانین ومقررات حاکم بر عملکرد طرحهای عمرانی وجوددارد که برخی از آنها توسط سازمان مدیریت وبرنامهریزی کشور تحت عنوان شرایط عمومیپیمان و معیارها، استانداردها و ضوابط فنی وبعضی توسط سایر وزارتخانهها از جمله وزارتامور اقتصادی و اجرایی (در زمینه مالیاتها) وآییننامه شرکتهای دولتی و قانون محاسباتعمومی (در زمینه نحوه برگزاری مناقصه و نحوهپرداختها) وضع میشود.
برای تأمین کیفیتطرحهای عمرانی ضروری است که مسایل ومشکلات عمده این طرحها در چارچوب نظام فنی و اجرایی (که شامل مراحل مطالعات بنیادی،تهیه طرح، اجرای طرح و ارزشیابی طرح است) مورد بررسی قرار گیرد که در ادامه به آن اشارهمیشود: تعریف طرح."