چکیده:
به نظر مـی رسـد شـالودة اسـتحکام بناهـای بـه جـای مانـده از عـصر ساسـانی را مـی تـوان در مـلات بـه کـار رفتـه در ســازه هـا جــستجو کـرد. شــواهد نـشان مــی دهنــد معمـاران آن روزگــار بـا تکیــه بـر تجــارب پیــشینیان خـویش در ســاخت مــلات بــه شــیوه ای واحـد دســت یافتــه بودنــد کــه در سـاخت ســایر بناهــا نیــز از آن شــیوه بهره می جـسته انـد. در اثبـات ایـن مـدعا تعـدادی از محوطـه هـای شـاخص ساسـانی بـه عنـوان مبنـا بـرای نمونـه بــرداری انتخــاب شــد و ترکیــب مــلات در آنهــا مــورد شناســایی عنــصری قــرار گرفــت . همــین شــیوه نیــز در مورد آتشکدة تخـت رسـتم کـرج و چهارتـاقی گهـواره دیـد شـیراز بـه کـار گرفتـه شـد. مقایـسة آنـالیز کیفـی و کمــی ایــن نتــایج بــا یکــدیگر نــشان داد کــه مــی تــوان از ایــن شــیوه بــرای تاریخگــذاری نــسبی چنــین بناهــایی بهــره بــرد. در ایــن پــژوهش ، شــیوة پــراش اشــعه XRD(X) بــرای شناســایی ترکیــب مــلات بــه کــار گرفتــه شــده اسـت . آنـالیز XRD بـر روی نمونــه هـا نـشان داد کـه مــشابهت ترکیـب و مـواد سـازندة مــلات در دو بنـا مـی توانــد شاخصی برای ساخت همزمان دو سازه باشد.
خلاصه ماشینی:
در ایــن مقالــه بــا اســتفاده از روش پــراش اشــعه X(X-Ray Diffusion) بــه بررســی مــلات ساســانی مــی پــردازیم تــا بــر پایــه داده هــای بــه دســت آمــده از آنــالیز و مــشابهت نتــایج ، بتــوان در مــورد همزمــانی ســاخت ســازههــایی کــه منتـسب بـه ایـن دوره اسـت اظهـار نظـر کـرد.
٢-١- آنالیز نمونه هـای قلعـه دختـر فیروزآبـاد، چهارتـاقی کـاخ اردشـیر، آتـشکده و قلعه دختر بیشاپور همــان طــور کــه در جــدول شــماره ١ نیــز دیــده مــی شــود میــان نمونــه هــای قلعــه دختــر فیروزآبــاد، چهارتــاقی کــاخ اردشــیر، آتــشکده و قلعــه دختــر بیــشاپور مــشابهت زیـادی دیـده مـی شـود.
89 Gypsum Anhydrite Allophane Quartz Graphite-3 Faujasite جــدول شــماره ٢ : ترکیــب مربــوط بــه نمونــه هــای آتــشکده تخــت ســلیمان و گنبــد کاخ سروستان ٢-٣- آنالیز نمونه های آتشکده تخت رستم و قلعه دختر فیروزآباد در ایـن قـسمت بـه دو نمونـة دیگـر مـی پـردازیم کـه سـازه هـای مربـوط بـه آن را بـه دوره ساسـانی نـسبت مـی دهنـد.
بـه نظـر مـی رسـد سـایر مـواد کــه درصــد کمــی از نمونــه هــا را تــشکیل مــی دهنــد بــه صــورت ناخالــصی هــای اولیــه ســنگ گــچ وارد مــلات شــده باشــند.
بـا توجـه بـه جـدول شـماره ١ کـه در آن چهـار نمونـه قلعـه دختــر فیروزآبــاد، چهارتــاقی کــاخ اردشــیر، آتــشکده و قلعــه دختــر بیــشاپور مــورد بررســی قــرار گرفتنــد مــی تــوان نتیجــه گرفــت کــه مــلات بــه کــار رفتــه در اوایــل دوره ساسـانی دارای ترکیـب نـسبی مـشابه اسـت .
لــذا بــه نظــر مــی رســد در زمــان هــای مختلــف ، مــلات مــورد اســتفاده توســط معمــاران ساسانی با ترکیـب متفـاوتی سـاخته مـی شـده اسـت کـه ایـن تفـاوت ترکیـب را مـی تـوان بـرای تاریخگـذاری نـسبی سـایر سـازه هـای منتـسب بـه ایـن دوره بـه کـار بـرد.