چکیده:
سادات به جهت انتساب به پیامبر اسلام، همواره در میان مردم دارای احترام و موقعیت ویژهای بودند و حکام تازه مسلمان
مغول در این زمینه اهتمام زیادی به خرج میدادند. پس از فروپاشی امپراطوری مغول، امیر تیمور گورکان که خویشتن را وارث آن
امپراتوری میدانست. بسیاری از ابعاد سیاست ایلخانان از جمله توجه و احترام به سادات را ادامه داد. تیمور همواره خود را حامی و
ناجی سادات میدانست و همیشه سعی میکرد آنها را به گرد خویش جمع کند و هرگاه شهری را فتح میکرد، سادات را مورد نوازش
قرار میداد و بزرگان آنها را به سمرقند دعوت میکرد و امکانات و امتیازات زیادی در اختیار آنها قرار میداد و بسیاری از مناصب دینی
مانند صدرات، قضاوت و نقابت سادات را به بزرگان سادات واگذار میکرد. مرگ تیمور و آشفتگیهای پس از آن، به موقعیت سادات
لطمه زیادی وارد آورد و آنان دیگر آن اعتبار سابق را نداشتند، ولی بعضی از جانشینان تیمور از جمله شاهرخ و سلطان حسین بایقرا،
مانند سلف خویش برای سادات احترام زیادی قائل بودند.
خلاصه ماشینی:
"(5) در میان آنها تعدای از بزرگان علما وجود داشت از جمله: میر سید شریف جرجانی، از علمای بزرگ عصر خود که توسط شاه شجاع مظفری در سال 779 با احترام تمام از جرجان به شیراز آورده شده بود و در آنجا تدریس میکرد و در سال 789 که تیمور بر شیراز دست یافت، بنا به درخواست وی به سمرقند رفت (6) و در آنجا در مدرسهای به تدریس پرداخت و برای او اوقاف و صدقات زیادی مقرر کرده بود.
(1) پس هرگاه برای خود طریقتی برپا میکردند، یا در میان مردم آنقدر صاحب نفوذ میشدند که موقعیت تیمور را به خطر میانداختند، با آنها مخالفت میشد، مانند سید نعمتالله ولی کرمانی که در ابتدا تیمور از او استقبال کرد، ولی چون تعداد زیادی از مغولان و سایر مردم پیرو او شدند، تیمور احساس خطر کرد و او را ناگزیر کرد تا سمرقند را ترک کند.
رابطه تیمور با سادات صاحب طریقت مانند رابطه او با ساداتی بود که یا در زمره خاندانهای حاکم محسوب میشدند و یا مدعی حکومت بودند، زیرا سادات به خاطر انتساب به پیامبر اسلام (ع)، حکومت بر جهان اسلام را حق خویشتن میدانستند، به عنوان نمونه سید ابوالمعالی خانزاده ترمذی که هر چند در ابتدا در تحکیم موقعیت تیمور نقش زیادی داشت، ولی خود وی نیز بعد از مدتی مدعی حکومت شد و در سال 773 به طمع آنکه ظهور امام مهدی نزدیک است و حکومت به او میرسد، آوازه در انداخت که در خواب پیامبر(ص) و امام علی(ع) را دیده است و به فرمان ایشان به تقویت دین اسلام میپردازد."