چکیده:
با توجه به ناسازگار یهای زیاد در پژوه شهای تجربی، تاثیرگذاری آموزش بر رشد اقتصادی در کشورهایی چون ایران مورد مناقشه جدی بوده است. هدف اصلی مقاله، واشکافی و ارزیابی بنیادی این مسئله اساسی حول سه محور کلیدی است: بازنمایی ابعاد و گستره رابطه آموزش و رشد اقتصادی و الزامات علمی فنی آن، ارزیابی پژوه شهای تجربی ایرانی از جهت مسائل و چال شهای مبتلا به نظری و رو ششناسی، و معرفی الگوی رشد اقتصادی مناسب در چارچوب نظریه رشد درو نزا؛ داد ههای مورد نیاز از منابع بانک مرکزی و مرکز آمار ایران برای دوره 1338-1389 استفاده شده است. یافت ههای ب هدس تآمده نشان م یدهند که: 1( ابعاد و گستره آموزش و رشد اقتصادی بسیار وسیع است اما در پژوه شهای تجربی )ایران( تنها بخش کوچکی از آن پوشش داده شده است، 2( برآوردهای تجربی مربوط به تاثیر عوامل رشد اقتصادی، نسبت به ساختار الگو و نوع متغیر استفاد هشده، و نیز رو شهای مقابله با مشکلات اقتصادسنجی، بسیار حسا ساند و نتیجه ارزیاب یها را تغییر م یدهند؛ و 3( از بین 11 الگوی براز ششده، تنها الگوی ) 6( جدول ) 5( مناس بترین برآوردها را فراهم م یکند که با یافت ههای دیگران و انتظارات نظری همسو هستند. بر مبنای برآوردهای مذکور، سرمای هگذاری فیزیکی، سرمای هگذاری آموزشی، نرخ رشد جمعیت، استهلاک و تحولات فنی از عوامل اصلی رشد اقتصادی در ایران هستند؛ میزان تاثیر سرمای هگذاری آموزشی بر رشد اقتصادی در وضعیت پایدار، حدود دو برابر ) 83 / 0 در مقابل 52 / 0( میزان تاثیر سرمای هگذاری فیزیکی برآورد شده است که ب هروشنی اهمیت راهبردی سرمای هگذاری آموزشی را از منظر سیاس تگذاری آشکار می کند.
The main purpose of this article is to evaluate the effect of education on Iran’s economic growth during 1338-89 within the framework of endogenous growth theory، focusing on three key issues: exploring the scope and main aspects of education and growth with their theoretical and technical requirements، a critical evaluation of Iranian empirical research dominated by crucial problems and challenges، and suggesting an appropriate growth model. The effects of some theoretical and methodological challenges dominating the empirics of the relationship between education and economic growth are examined، using data from the central bank and Statistical Center of Iran sources. We found that (1) the scope of education and growth is very wide including many issues and aspects nonetheless the empirics of education and growth involving a very narrow line and aspect، (2) the estimates of the determinants of economic growth are sensitive to the type of growth model، variable measurements and econometric problems mostly ignored in the previous research، (3) among the 11 growth models estimated، only one model provides the best and most justifiable estimates of the determinants - Model 6 of Table 5; based on the results of the model physical capital، education، population growth، depreciation rate and technological changes significantly affect Iran’s steady-state economic growth، which are consistent with the main stream of empirical findings and theoretical underpinnings. In particular it is found that the effect of education on growth is twice as the effect of physical capital (i.e.، 0.83 in comparison with 0.52)، which clearly shows the importance of educational investment
خلاصه ماشینی:
یافتههای بهدستآمده نشان میدهند که: 1) ابعاد و گستره آموزش و رشد اقتصادی بسیار وسیع است اما در پژوهشهای تجربی (ایران) تنها بخش کوچکی از آن پوشش داده شده است، 2) برآوردهای تجربی مربوط به تأثیر عوامل رشد اقتصادی، نسبت به ساختار الگو و نوع متغیر استفادهشده، و نیز روشهای مقابله با مشکلات اقتصادسنجی، بسیار حساساند و نتیجة ارزیابیها را تغییر میدهند؛ و 3) از بین 11 الگوی برازششده، تنها الگوی 6 جدول (5) مناسبترین برآوردها را فراهم میکند که با یافتههای دیگران و انتظارات نظری همسو هستند.
JEL: C22, E22, E23, J24, O41 Keywords: Iran’s Economic Growth, Endogenous Growth Models, Steady State, Growth Determinants, Educational Investment, Human Capital مقدمه توجه به رشد و پیشرفت اقتصادی به طور نظاممند، سابقهای چندصد ساله دارد و با انتشار کتاب ثروت ملل اسمیت در سال 1776 فراگیر شد.
بهویژه درخواهیم یافت که آیا سرمایهگذاری آموزشی یک عامل موثر بر رشد اقتصادی در ایران بوده است و آیا ساختار الگو و نوع متغیر، نتایج و برآوردهای تجربی را تحت تاثیر قرار میدهد یا خیر؟ در ادامهی مباحث مقاله، ابتدا گستره ابعاد آموزش و رشد اقتصادی بازنمایی و سپس مبانی - Steady State GDP per Capita Growth نظری رشد اقتصادی و پیشینه تجربی پژوهش ارائه و ارزیابی میشود.
- Balanced Growth Path -علاوه بر میزان سرمایهی انسانی، عوامل مرتبط دیگری نیز برای تبیین رشد اقتصادی بهکارگرفته شدهاند که کیفیت آموزش (Solmon, 1985، Hanushek & Wobmann, 2007 )، نحوه توزیع تحصیلات (نیلی و نفیسی، 1382، Pritchett, 1996، Lopez et al.