چکیده:
امروزه بخش مالی روی دوم سکه اقتصادهای مدرن و بخشی بزرگ و در حال رشد است. توسعه انواع گوناگون فعالیتهای اقتصادی بستگی به دسترسی آنها به خدمات مالی دارد؛ به همین علت ارتباط میان توسعه مالی و رشد اقتصادی در سالهای اخیر مورد توجه پژوهشگران اقتصادی قرار گرفته است. یکی از مهمترین عوامل موثر بر توسعه بازارهای مالی و کارامدشدن آنها، تنوعبخشیدن به ابزارهای مالی است. متنوعسازی ابزارهای مالی با درجه ریسکپذیری و سررسید متفاوت از یک سو گزینههای گوناگون سرمایهگذاری را در اختیار دارندگان وجوه بازار قرار میدهد و از طرف دیگر، شیوههای تامین مالی شرکتها را تنوع بخشیده و تامین مالی پروژهها را تسهیل میکند. از طرف دیگر شواهد تاریخی نیز بر نقش محوری نوآوری مالی در رشد اقتصادی بیشتر تاکید دارد. با توجه به اهمیت این موضوع تحقیق پیش رو به بررسی ویژگیهای نوآورانه موجود در عقدهای مورد استفاده در بانکداری بدون ربای ایران پرداخته است و نشان میدهد که این عقدها با پدید ساختن ثبات مالی بیشتر، توزیع ریسک بین شرکتکنندگان در بازارهای مالی و پوشش تورم از کانال نوآوری مالی به توسعه بازارهای مالی خواهد انجامید. افزون بر آن با استفاده از مدلهای رشد درونزا، ارتباط میان این عقدها با نوآوری مالی و رشد اقتصادی تجزیهوتحلیل شده است.
Nowadays, the financial sector is a major and developing part of modern economies. The development of different kinds of economic activities depends on their having access to the financial services. Thus, the relation between financial development and economic growth has been an interesting issue to the economic researchers in recent years. One of the most important factors affecting the financial markets development and their becoming efficient is the diversification of financial instruments. Diversifying them, with their different risk and maturity, on the one hand, provides the owners of market funds with a various range of investment alternatives, and on the other hand, makes the companies’ financing methods diverse and facilitates the financing of projects. Moreover, historical evidences support the financial innovation’s crucial role in economic growth. Given the importance of the issue, we try to examine the innovative features of the contracts used in the Iranian usury-free banking system. Our findings show that, increasing the financial stability, distributing the risk between the financial markets participants, and covering inflation through the channel of financial innovation, these contracts lead to the development of financial markets. Furthermore, using endogenous growth models, we have analyzed these contracts’ relation with financial innovation and economic growth.
خلاصه ماشینی:
"عقدهای مشارکتی و پوشش تورم بر طبق نظریه پولی فریدمن، هر یک از اشکال دارایی، مولد درآمد و موجد مطلوبیت هستند و تورم، متوسط بازده داراییهای غیرمالی است؛ بنابراین در شرایط افزایش قیمتها یا تورم، ارزش داراییهای بانکها به علت مشارکت با متقاضیان تأمین مالی همواره با تغییرهای سطح عمومی قیمتها در یک جهت حرکت خواهد کرد؛ در نتیجه در نظام مشارکت و عدم وجود بهره ثابت، در شرایط تورمی سهم سود تولیدکنندگان با افزایش ارزش داراییها افزایش مییابد؛ در حالی که هزینههای تولیدکننده تغییر نمیکند؛ بنابراین تولیدکننده میتواند با افزایش تولید و عرضه، سبب کاهش تورم شود؛ پس در شرایط تورمی که حجم سود افزایش مییابد، سهم سود بانکها و حق سپردهگذاران که بهوسیله بانک گرفته میشود نیز افزایش مییابد و از این افزایش قیمت، برخلاف بانکداری متعارف که فقط سرمایهگذاران سود میبرند، هر سه گروه، سپردهگذاران، بانکها و سرمایهگذاران منتفع خواهند شد؛ در نتیجه متوسط نرخ سود واقعی در بانکداری بدون ربا در مقایسه با بانکداری متعارف، بالاتر است و از راه رفع سرکوب مالی به افزایش پساندازها و سرمایهگذاری و تخصیص کاراتر منابع خواهد انجامید.
در بانکداری متعارف و نظام بهره، صاحب سرمایه (بانک) بدون قبول هیچ نوع مخاطرهای، بهره معین و ثابتی را درخواست میکنند؛ اما در عقد جعاله با قبول مخاطرههای دسته دوم، اجرت عامل بعد از انجام عمل و در نظر گرفتن هزینهها میزان مشخصی است؛ بنابراین عقدهای مبادلهای با مدیریت ریسکهای موجود در بازار میتواند بهعنوان نوآوری مالی معرفی شود و با مدیریت ریسک بهتر منابع، توسعه مالی را به همراه دارند و از آنجایی که کاهش ریسک و جبران آن بهوسیله واسطهگران مالی هزینههای اطلاعاتی و مبادلاتی (هزینه نوآوری مالی θ f ) را کاهش میدهد، سبب تبدیل کارای پسانداز به سرمایهگذاری شده و رشد اقتصادی را افزایش میدهد."