چکیده:
هر چند سلاطین سلجوقی تقاضای به رسمیت شناخته شدن از طرف خلیفه را پس از پیروزی
نهایی بر غرنویان مطرح کردند، اما برای تثبیت و تداوم حکومت آنها این موضوع از
اهمیت ویژهای برخوردار بود.در این هنگام(نیمه اول قرن پنجم)برای خلفای عباسی، که
در نهایت ضعف به سر میبردند و اسیر دست سلاطین دیلمی بودند، پیشتیبانی پادشاهان
حنفی مذهبی چون سلجوقیان مغتنم بود.این نیاز دو جانبه باعث گسترش سریع قلمرو
سلجوقیان از یک سود و قدرتمند شدن تدریجی خلفای عباسی از سوی دیگر شد.قبل از اینکه
خلفای عباسی توان قدرت نمایی در مقابل سلجوقیان را پید اکنند، این پادشاهان در
دربار خلافت از حرمت زیادی برخوردار بودند.اما به تدریج که قدرت نظامی خلفا زیاد
میشد نسبت به پادشاهان سلجوقی بیاعتنایی و سر انجام، در مقابل آنها صف آرایی
کردند.اقدام اخیر خلفا نه تنها بخش عمدهای از نیروی نظامی سلجوقیان را تحلیل برد
بلکه حرمت و مشروعیت آنان نیز در دید مردم مسلمان سنی مذهب وفادار به خلیفه زیر
سؤال رفت و در نهایت همان عاملی که از اصلیترین عوامل تثبیت حکومت سلجوقیان بود به
مهمترین عامل اضمحلال و سقوط آنها تبدیل شد
خلاصه ماشینی:
"آن هنگامی که در حالت ضعف، و اسیر دست حکام دیلمی بودند و حتی اختیار دارالخلافه خود را نیز نداشتند، از سلجوقیان(که به لحاظ سنی حنفی بودن قرابت بیشتری با خلفای عباسی داشتند)برای خاتمه دادن به قدرت دیلمیان تقاضای حرکت به سوی بغداد میکنند، اما از زمان المستر شد که خلفا در بغداد اقدام به تشکیل سپاهیان مجهز میکنند، حاضر به تحمل فشارهای پادشهان سلجوقی و شحنگان آنها نمیشوند و ضمن اخراج منسوبان به سلطان از بغداد برای تسخیر عراق نیز لشکر آماده کرده و در زمان الناصر لدین الله موفق به تسخیر همدان میشوند.
(7)نیشابوری؛همان صص 17-18(8)ابوطالب طغرل بک محمد رکن الدین فرزند میکائیل اولین سلطان سلجوقی بود که پس از نبرد دندانقان تمام ایران را فتح کرده و در سال451 ه، ق که خلیفه القائم بامر الله به دست یکی از امیران خود به نام ابو حارث ارسلان بسا سیری دستگیر شده و به زندان افتاده بود طغرل به بغداد لشکر کشیده و او را از زندان آزاد ساخت.
(32)الحسنی:همان صص 176-180(33)نجم الدین او الرجاء قمی:تاریخ الوزراء، به کوشش محمد تقی دانش پژوه، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ایران، تهران، 1363، صص 326-327(34)هندو شاه نخجوانی:تجار السلف، تصحیح عباس اقبال، به اهتمام دکتر توفیق سبحانی، کتابخانه طهوری، تهران، چاپ سوم، 1357، ص 324(35)در سال594هقخوارزمشاه تکش به شهرهای ری، اصفهان و همدان لشکر کشیده و این شهرها را مجددا به تسخیر خود در آورد و پس از اینکه با سپاهیان خلیفه درگیر شد از خلیفه تقاضا کرد که در بغداد به نام او خطبه خوانده شود."