چکیده:
محصولات و فرآوردههای پتروشیمی از جمله کالاهایی هستند که صادرات آنها در پی
سرمایهگذاریهای قابل ملاحظه دولت طی چند سال اخیر، تا حدود قابل توجهی در سبد
صادراتی کشور جای گرفته است. واحدهای تولیدکننده اینگونه اقلام بدلیل فراهم بودن
عوامل تولیدی فراوان و تکنولوژی وارداتی در دسترس و نیز علاقهمندی سرمایهگذاران
خارجی در سرمایهگذاری این بخش از اقتصاد، از سوددهی نسبتا بالایی برخوردار
هستند. با توجه به این امکانات در کشور ضرورت دارد، استراتژی توسعه صادرات محصولات
مورد نظر نیز مشخص شود تا بر اساس آن راهبردهای عملی جهت صادرکنندگان و نیز
مسئولین امر در برنامهریزی بازرگانی کشور ارائه گردد. مقاله حاضر ضمن بررسی
بازارهای هدف محصولات منتخب پتروشیمی کشور، پاسخگوی سئوالات ذیل میباشد:
� ایران در کدامیک از فرآوردههای صادراتی مربوط به پتروشیمی دارای مزیت میباشد؟
� طرفهای تجاری ایران در خصوص فرآورده های پتروشیمی تا به حال چه
کشورهایی بودهاند و آیا صادرات به این کشورها از درجه ثبات بالایی برخوردار
بوده است؟
� عمدهترین بازارهای هدف صادراتی محصولات پتروشیمی ایران کدامند؟
� چه فرصتها و تهدیداتی برای اقلام صادراتی ایران در بازارهای جهانی وجود دارد؟
مقایسه نتایج اولویتبندی بازارهای هدف با آنچه که در سالهای گذشته رخ داده، نشان
میدهد که تفاوت قابل ملاحظهای ما بین بازارهای بالقوه و بالفعل وجود دارد، بدین
معنی که بازارهای هدف بالقوه عمدتا بازارهای بالفعل نیستند. از جمله دلایلی که
میتوان جهت این تفاوتها ارائه نمود، این است که صادرات تا به حال در چارچوب یک
استراتژی بازاریابی مدون واصولی صورت نگرفته و عمدتا موردی و متأثر از روابط سیاسی
و دیپلماتیک کشور با کشورهای خریدار بوده است. این در حالی است که در اکثر کشورهای
خاورمیانه، تولید و صادرات محصولات پتروشیمی از طریق شرکتهای چند ملیتی صورت گرفته
و نهایتا از مزایای بازارهای انحصاری و شبه انحصاری برخوردار گردیدهاند. از این
گذشته، کیفیت محصولات این شرکتها نیز به سبب برخورداری از تکنولوژی بالا در حد
استانداردهای جهانی بوده، به طوریکه صادرکنندگان به راحتی توانستهاند بخش عمدهای
از بازارهای جهان را به خود اختصاص دهند.
بنابراین، کشورهایی که بازار آنها به عنوان بازارهای هدف ایدهآلی جهت محصولات
مزیتدار ایران پیشنهاد گردیده، با این شرایط قابل تأیید می باشند که اولا محصولات
از کیفیت بالایی برخودار باشند که این خود میطلبد تا تولید با تکنولوژی مدرن و به
روز جهانی صورت گیرد. ثانیا صادرات در قالب یک استراتژی بلندمدت توسعه صنعتی و
نهایتا یک استراتژی توسعه صادرات و بازاریابی به انجام برسد.
خلاصه ماشینی:
"در این راستا سازماندهی موضوعات چنین تنظیم گردیده است: پس از مقدمه حاضر، در بخش اول ادبیات موضوع، پیشینه مطالعات و مبانی نظری، در بخش دوم، بررسی پتانسیلها و توانمندیهای تولیدی و صادراتی صنعت پتروشیمی ایران، در بخش سوم بررسی بازار جهانی محصولات منتخب پتروشیمی، در بخش چهارم، اولویتبندی بازارهای هدف جهت صادرات محصولات پتروشیمی ایران و در نهایت نتیجهگیری و ارائه توصیههای سیاستی مورد توجه قرار گرفته است.
جدول 3 ـ صادرات جهانی برخی محصولات پتروشیمی طی سالهای 98-1994 کد SITC نام محصول 1994 1995 1996 1997 1998 1998-1994 سهم نرخ رشد سالانه 23211 کائوچوی استیرن و بوتادین 1792983 2400762 2186362 2040606 1829944 10250657 3/8 51/0 23212 کائوچوی بوتادین 601342 918071 912925 839072 752540 4023950 3/3 77/5 33541 قیر نفت 685249 858054 996579 1121655 896630 4558167 7/3 95/6 3421 پروپان مایع شده 4317189 5672662 7010741 7719899 5107566 29828057 2/24 29/4 3425 بوتان مایع شده 2554283 3248586 3671248 3768302 2377030 15619449 7/12 78/1- 3441 اتیلن، پروپیلن، بوتیلن و بوتادین 258650 428571 392449 525993 314114 1919777 6/1 98/4 51111 اتیلن 1190164 1662869 1434042 1648017 1242091 7137183 8/5 07/1 51211 متانول 2706811 2754735 1674363 2304546 1640738 11081193 0/9 76/11- 51213 بوتانول 353535 632696 434763 435047 298170 2154211 7/1 17/4- 51221 اتیلن گلیکول 997214 1982912 1867814 2066099 1649590 8563629 0/7 41/13 52226 گوگرد 33215 36710 46771 53343 37616 207655 2/0 16/3 52261 آمونیاک 1907051 2457496 2291428 2147363 1499487 10302825 4/8 83/5- 57219 پلیاستیرن 3021944 4131997 3648169 3462263 3219250 17483623 2/14 59/1 جمع کل 20419630 27146121 26567654 28132205 20864766 123130376 - 54/0 مأخذ: بانک اطلاعاتی PC/TAS منتشره توسط مرکز تجارت بینالمللی."