چکیده:
تحریمهای اقتصادی، ابزاری جهت نیل به اهداف و مقاصد سیاسی است. پیشینه کاربرد این
ابزار براساس برخی مستندات به قبل از میلاد مسیح باز میگردد. تحریمهای اقتصادی تا
پیش از پایان جنگ بینالملل اول، مکملی برای اقدامات نظامی بود، ولی پس از آن،
کشورهای عضو جامعهملل، تحت تأثیر نتایج حاصل از تحریمهای برقرارشده علیه کشورهای
محور، توسل به سلاح اقتصادی را به عنوان ابزاری غیرنظامی در متن میثاق جامعه ملل
گنجاندند.
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در زمستان 1979، ایالات متحده امریکا تا کنون به
کرات از این ابزار برعلیه ایران استفاده نموده که مهمترین آن ILSA میباشد، ولی
تهدید به اعمال مجازات شرکتهایی که در طرحهای توسعهای حوزههای جدید نفتی ایران
سرمایهگذاری نمایند، باعث تشویق همپیمانان اروپایی امریکا جهت همکاری نزدیک در
راستای سیاستهای ایالاتمتحده بر علیه ایران نشد. وضع قانون تحریم، اصطکاک منافع
کشورهای دوسوی اقیانوس آتلانتیک را به خاطر اعمال قوانین ایالات متحده در خارج از
مرزهای اینکشور تشدید نمود.
محدودیتهای ایجاد شده توسط امریکا برای ایران (و تا مدتی پیشتر برای
عراق و لیبی) با سیاست امریکا جهت تنوعبخشیدن و افزایش عرضه جهانی نفت در تضاد
میباشد، زیرا تمایل امریکا به تنوع بخشیدن به منابع تأمین انرژی، به منظور کاهش
خطر قطع جریان انرژی توسط گروه و یا منطقهای خاص میباشد.
از طرفی، باتوجه به جهانیشدن اقتصاد و کاهش موانع موجود بر سر راه تجارت
بینالملل، نرخ موفقیت تحریمهای اعمالشده به خصوص هنگامی که به صورت یکجانبه وضع
شده باشند، کاهش یافته است.
تحریمهای اعمال شده بر کشورهای هدف تحریم، علاوه بر اثر مستقیم بر اقتصاد آنها،
اثراتی بر اقتصادجهانی و حتی کشور تحریمکننده نیز داشتهاند. بنابراین
ایالاتمتحده علاوه بر ناخشنود ساختن همپیمانان خود، امنیت عرضه انرژی را با خطر
مواجه ساخته و خود نیز هزینههایی را به صورت کاهش صادرات و ازدست دادن بازارهای
پرسود و نیز امکان سرمایهگذاری در ذخایر غنی اینکشورها تحمل نمودهاست.
خلاصه ماشینی:
"این تحقیق، 35 درصد از تحریمهای اعمال شده را موفق ارزیابی نموده و نتیجه گرفته یک تحریم هنگامی موفق بوده است که: · هدف اعمال تحریم، نسبتا کوچک و بیاهمیت بوده است، البته اگر بتوان برای تحریم به توافقاتی چندجانبه دست یافت، هدف میتواند نسبتا بزرگ و قابل توجه باشد، هرچند کسب چنین توافقی مشکل بهنظر میرسد؛ · کشوری که هدف تحریم قرار میگیرد دارای اقتصادی بسیار کوچکتر و ضعیفتر از کشور تحریمکننده بوده و از نظر سیاسی نیز بیثبات باشد؛ · کشور تحریمکننده و کشور هدف تحریم، قبل از اعمال تحریم به یکدیگر وابسته باشند (با توجه به نتایج مطالعات، در مواردی که کشور تحریمکننده حداقل 28 درصد تجارت کشور هدف را دراختیار داشته، تحریم موفق بوده است ولی در مواردی که این نسبت به میزان 19 درصد و یا کمتر بوده، تحریم با شکست مواجه بوده است)؛ · تحریم به سرعت و با قاطعیت و حداکثر ظرفیت خود اعمال شود؛ · تحریمکننده از اعمال هزینه بالا به خود، اهتراز نموده باشد.
جدول شماره 1 ـ اثر بخشی کاربرد تحریمهای تجاری به عنوان ابزار سیاست خارجی کل تعداد تحریمها تعداد تحریم موفق درصد موفقیت تمامی موارد 90-1914 115 40 35 45-1914 12 6 50 69-1945 41 18 44 89-1970 62 16 26 98-1990 50 Na Na تحریمهای چندجانبه با مشارکت امریکا 69-1945 30 16 53 89-1970 49 10 21 98-1990 36 Na Na تحریمهای یکجانبه امریکا 69-1945 16 11 69 89-1970 40 5 13 98-1990 12 Na Na Source: Gery Chyde Hufbauer, Jeffrey Schott and Kimberly Ann Elliott, Economics Sanctions Reconsidered, 3rd ed, Rirised , Washington, Institute For International Economics,(2001)."